Titel: Iets te vieren

Auteur: Anne van Veen

Jaartal: 2020

Aantal bladzijden: 252

Samenvatting

Lied ziet haar vader, een beroemde dirigent, alleen maar als er iets te vieren is. Wanneer zij reageert op een advertentie waarin iemand zijn imaginary best friend ter overname aanbiedt, ontmoet ze Tobias. Hun relatie groeit en Lied koerst af op een confrontatie met haar vader.

Leesdagboek

Let op: In dit leesdagboek staan spoilers! Heb je dit boek nog niet gelezen en ben je dat wel van plan? Dan kun je dit artikel beter bewaren voor als je het boek uit hebt!

26 mei. De cover valt me meteen op vanwege het contrast met de titel. Iets te vieren, heet het boek, maar de cover is donker met al die grijstinten. Dat ziet er niet erg feestelijk uit.

Het verhaal start met een advertentie waarin iemand (wie die iemand is weet ik niet, alleen dat hij/zij 27 jaar is) zijn denkbeeldige vriend Din Sarie-Pisang ter overname aanbiedt. Dat begint curieus.

Op de volgende bladzijde staat een I van deel 1 met daaronder Allegro. Uiteraard kon ik het niet laten om meteen door te bladeren naar de overige delen om te zien of die soortgelijke titels hadden, en jawel: Andante (con moto) voor deel II en Allegro (giusto) voor het derde deel. Via de achterflap weet ik al dat de vader van Lidewij (afgekort tot Lied, wat ook een link naar muziek is) een beroemd dirigent is, dus is het niet heel gek dat er muziektermen gebruikt worden.

Ik verwacht door deze titels al een en ander over de opbouw. Allegro kan vertaald worden als vrolijk, opgewekt, levendig en stukken in allegro speel je meestal snel. Ik verwacht dus dat dit deel van het verhaal positief is en de gebeurtenissen elkaar snel opvolgen, mogelijk is de verteltijd dus ook kort in verhouding tot de vertelde tijd. Het tweede deel zou dan een rustpunt in het boek moeten zijn, want andante betekent rustig gaand (con moto geeft aan dat het wel bewegelijk blijft, niet statisch). Tenslotte eindigt het boek weer in een vrolijk en snel tempo. De toevoeging giusto betekent zoiets als op het juiste tempo. Het kan dus dat deel 1 te gejaagd voelt, maar in het laatste deel alles gaat zoals het zou moeten. Dat het laatste deel werkelijker, oprechter is. Nu is het afwachten of ik hier inderdaad iets van terug zal zien in dit boek. Ik vraag me ook af of de vader het verhaal als het ware dirigeert. Ik heb welgeteld 1 alinea gelezen uit het boek (de advertentie voorafgaand aan het eerste deel), maar ik zit al vol gedachten en verwachtingen!

27 mei. Het verhaal is geschreven in het ik-perspectief. Verrassend genoeg is die ik niet Lied, maar degene die de advertentie geplaatst heeft. Dat blijkt Tobias te zijn, hij is nog geen dertig jaar en neemt nu afscheid van zijn ibf (imaginary best friend). Lied zien we dus vanuit deze Tobias, als ze zijn ibf komt op halen. Na deze ontmoeting benadert ze hem nogmaals om af te spreken. Tobias, die geen vrienden heeft, begint haar te missen als ze er niet is. De band tussen Lied en Tobias wordt gevormd door de connectie met de denkbeeldige vriend. Lied vertelt dat ze al eerder een ibf had, Fred genaamd. Het is dus voor hen absoluut normaal dat ze gesprekken voeren alsof Din er echt bij is. Over Lieds vader komen we nog niet veel te weten. Lied vindt het fijn dat Tobias haar vader geheel niet lijkt te kennen en verder merkt ze alleen op:

Ik ben alleen een kind van mijn vader.

2 juni. Lied en Tobias ontmoeten elkaar vaker en opvallend is dat Lin er niet bij is, ook niet in hun gesprekken. Het lijkt er dus op dat ze zich voldoende bij elkaar op hun gemak voelen en ze geen verzonnen vriend als buffer tussen hen meer nodig hebben. Na de niet helemaal geslaagde ontmoeting in Lieds volkstuin ("Ik was een helper van niks. Maar hoe help je iemand die niet geholpen wil worden?") ligt het contact even stil. Als Lied weer contact opneemt, duikt Lin meteen op in het gesprek. Schijnbaar is het weer ongemakkelijk tussen hen geworden en moeten ze teruggrijpen op de imaginary friend om weer toenadering tot elkaar te zoeken.

Ik zie hem alleen als er iets te vieren valt.

In dit citaat komt de titel van het boek terug. In een kort gesprekje vertelt Lied dat ze haar vader maar een paar keer per jaar ziet, alleen als er iets te vieren is dus. Hoe dat zo komt, dat is onduidelijk. Lied laat er, behalve dit soort losse opmerkingen, niet veel over los. En Tobias is weliswaar nieuwsgierig naar haar band met haar vader, maar durft ook niet echt verder te vragen.

Ik ben bij het tweede deel aanbeland. Het verhaal is nog steeds in het ik-perspectief geschreven, maar het is meteen duidelijk dat ik nu van doen heb met een hele andere ik. Het duurt niet lang voor ik weet dat dit de vader van Lied is, Duco Donkersloot. Hij is sinds een jaar of vier getrouwd met de 17 jaar jongere Adrienne. Zelf was hij toen een jaar of veertig. Het lijkt wat van de hak op de tak te springen. Hij herinnert zich dingen uit het verleden, waarin Lied een rol speelt. Lied is kind, tiener. Of het volledige terugblikken zijn, of dat ze vermengd zijn met het heden, daar word ik nog niet echt wijs uit.

Regelmatig volgen er korte zinnen achter elkaar, waardoor het geheel wat staccato aandoet:

In die zin lijkt ze op haar vader. Behalve met leren. Wat ik schreef. Ik was niet zoals zij. Op school. Lied kan leren.

Na een aantal bladzijden, maar nog wel in hetzelfde deel, wisselt het perspectief terug naar Tobias. Ik had eigenlijk verwacht dat het heel deel vanuit vaders perspectief geschreven zou zijn, maar ben ergens ook wel blij dat het perspectief terug naar Tobias gaat. Zijn deel leest toch een stuk makkelijker, het is duidelijker wat er speelt en de schrijfstijl vind ik eveneens prettiger.

3 juni. Lied en Tobias zien elkaar met intervallen. Tobias begint er aan te wennen dat dit is hoe het gaat met Lied. Langzaam komt hij meer over haar te weten. Ze speelt gitaar en nodigt hem uit om haar vader te ontmoeten. De wensen en gevoelens van Tobias zijn duidelijk:

Het leven kan soms te groot zijn voor één persoon. Dan wil je het delen.

De gevoelens van Lied zijn nog niet zo duidelijk, al heeft ze Tobias vertelt dat Lin vertrokken is en neemt ze hem mee naar een viering om waarbij hij haar vader ontmoet. Ze legt zelfs haar hoofd op zijn schouder. Duidelijker dan dat wordt het echter niet.

Lied zou me geheid teleurstellen als ik verwachtingen zou koesteren, en hengelen wilde ik niet. Kon ik het stiekempjes afdwingen? Nee, ik moest het laten gebeuren.

Er is weer een wisseling van perspectief naar de vader van Lied. Dit speelt zich ditmaals in het heden af, want we zien de ontmoeting tussen vader en "Lidewij plus" zoals vader het noemt. De vader spreekt af en toe over zichzelf in de 3e persoon: "Lied kon goed leren. Haar vader niet", wat opvallend is. Alsof hij afstand van zichzelf in die rol wil nemen. Ik vind de vader wel grof, zeker voor een eerste ontmoeting (hij vraagt bijvoorbeeld aan Tobias of ze wel genoeg neuken). Afgezien van dit soort, in mijn ogen wat ongepaste opmerkingen, kan ik nog niet echt ontdekken waarom Lied zo'n slechte relatie met haar vader heeft. Al was er in haar jeugd wel altijd een oppas, die dan in een logboek aan vader liet weten hoe de dag was. Vader was dus afwezig, maar volgens mij niet vaker dan veel andere vaders. Wordt vast nog vervolgd.

5 juni. Dat de relatie tussen Lied en haar vader niet zo goed is, komt in kleine dingen naar voren. Bijvoorbeeld de herinnering dat Lied mee is naar een concert van haar vader en ze twee keer 'papa' zegt, maar haar vader druk is met alle andere mensen die hij onderweg tegenkomt. Wat Lied heeft willen zeggen, daar komt hij dus nooit achter. Dan nog dat Lied nu een bericht van haar vader krijgt, maar dat is niet door hemzelf, maar door de assistente van zijn vader gestuurd. Indirect contact. Zelfs voor een klein berichtje heeft/maakt hij schijnbaar geen tijd.

Het contact tussen Lied en Tobias vind ik dan juist heel mooi. Hoe ze ondanks hun eigenaardigheden samen een bijzondere relatie opbouwen, waarin ze zichzelf kunnen en mogen zijn.

'Luister', - ik pakte haar bij haar schouders - 'liefhebben kan op allerlei manieren. Jij bepaalt, oké!'

Lied keek me aan met grote ogen en luisterde op een wijze zoals alleen goedgelovige snotterige kinderen dan kunnen.

7 juni. Tobias gaat meerdere keren met Lied mee. De gesprekken die in de familie gevoerd worden, noemt hij 'kreupele gesprekken' en dat geeft het naar mijn idee goed weer. Echt contact wordt er niet gemaakt. Opvallend blijft dat de vader denkt dat de hele wereld om hem draait, zelfs die ene keer dat ze bij elkaar komen om iets te vieren dat een niet met hem te maken heeft:

'Nog gefeliciteerd', zei ik om het ongemak te vullen.

'Met het kunstwerk? Dank je!' Duco dacht weer dat het om hem ging. Met het nichtje, mafklapper.

Dan is de hommage voor Duco. Lied is het enige kind dat komt. Er zijn dus nog meer kinderen, maar die zijn al het hele boek uit beeld. Na de pauze is Duco zijn kind kwijt, hij weet niet dat ook Lied zal spelen. Dit is het moment dat hij de controle los moet laten. Na dit voorval is het uiteindelijk Lied die haar verwachtingen los kan laten, ze beseft dat haar vader niet zal veranderen.

Eindgedachten. Het mooie aan dit verhaal vind ik dat het laat zien hoe moeilijk het is om je los te maken (relatie Lied & vader), maar dat het net zo moeilijk kan zijn om je met iemand te verbinden (Lied & Tobias). Bij de relatie met vader gaat het niet eens zozeer om het losmaken van de vader, maar meer het losmaken van het in de schaduw staan van de beroemde vader. De vader van Lied zit zo in zijn rol van beroemdheid, dat hij die niet kan losmaken als hij in privésfeer is. Ook dan is hij de beroemde dirigent. Het is daarom, naar mijn idee, dat ze alleen bij elkaar komen om iets te vieren dat te maken heeft met zijn beroemde status (kunstwerken, hommages), dat hij over zijn rol als vader in de derde persoon praat en dat hij wat persoonlijke dingen betreft alleen indirect contact met Lied heeft (als kind via het logboek van de oppasser, als volwassene via berichtjes die zijn assistent naar Lied stuurt). Er is geen echte relatie, want zolang Duco niet zijn persoon als dirigent kan loslaten en zichzelf echt als ouder kan zien, is er helemaal geen ruimte om een vader-dochter relatie op te bouwen.

Dan die hommage, want dat is nog even interessant: wat gebeurt hier nu eigenlijk? Een paar fragmenten uit het boek:

'De dag dat ik mijn vader op de fiets voorbijsprintte, jongens, was het pijnlijkste moment in mijn leven'. [...] 'Moet die dag niet meemaken. Dus voorlopig gaan wij dat nog niet doen! Hebben wij dat begrepen?'

Vervolgens een gesprekje tussen Tobias en Lied over haar deelname aan de hommage:

'Het is een van zijn Bagatelles.'

'Prima.'

'Razend moeilijk'.

Maar dan komt de echte hommage. Lied zegt:

'het is maar een "stukske" in vergelijking tot alles wat hier vanavond langskwam, maar het komt vanuit het hart, zullen we maar zeggen'

En als ze dan speelt, denkt vader:

Mijn kind is hier veel te goed voor, een schertsvertoning, waarom doet zij dit?

Aan het eind van het boek concludeert Tobias:

Lied had gisteren zo'n dappere handreiking gedaan. Maar had hij die handreiking herkend? Nee. Duco leefde in zijn eigen wereld.

Lied stapt uit de schaduw van haar vader door dat te doen waar haar passie ligt: gitaar spelen. Het is voor het eerst dat Duco zijn dochter hoort spelen, ook al geeft ze vaker concerten. Ze trekt zich los door niets aan te trekken van dat hij dirigent is en dus niet als een vader naar haar kan luisteren. Maar ze houdt tegelijkertijd rekening met hem. Ze speelt niet op toppen van haar kunnen, om te voorkomen dat ze hem op zijn eigen hommage 'voorbij fietst'. Hij ziet alleen een dochter die lang niet zo goed speelt als hij verwacht. Een gemiste kans dus.

Lied en Tobias lukt het wél om steeds meer contact met elkaar te krijgen. De imaginary friend is hun beginpunt en geeft tevens het (on)vermogen om relaties aan te gaan aan. Op het moment dat het ze lukt om echt contact met elkaar te maken, is deze denkbeeldige vriend dan ook niet meer nodig en verdwijnt uit het leven.

Dan nog even terugkomend op de indeling: het middendeel is veel langer dan de andere delen en gaat ook meer in op herinneringen aan vroeger, terwijl deel 1 en deel 3 dus kort zijn en in het heden inspelen. De muziektermen waarmee de delen aangeduid worden zijn wat dat betreft dus inderdaad passend bij de inhoud.

Iets te vieren is geen boek dat lekker doorleest. De vader irriteert al snel (wel mooi dat zijn hoofdstukken zo anders geschreven zijn dan de hoofdstukken van Tobias) en als lezer vraag je je af en toe af: waar gaat dit over? De kreupele gesprekken lezen niet lekker, maar zijn wel heel passend voor de situatie.

Wie de moeite neemt om dit boek in te duiken, vindt er veel in. Te weten dat Anne van Veen de dochter van Herman van Veen is en dat er autobiografische elementen in dit boek verwerkt zijn, zet dit boek ook weer in een ander licht.