Titel: Vreemdelingen met dezelfde droom

Auteur: Alison Pick

Jaartal: 2018

Aantal bladzijden: 381

Let op: Leesdagboek bevat spoilers!

Samenvatting

In Vreemdelingen met dezelfde droom volgen we een groep joden die wegtrekken uit Europa om een kibboets te stichten op de plek die later Israël zal zijn. De jonge mensen zitten nog vol met idealen. Iedereen is gelijk en dus worden de taken en bezittingen willekeurig over de groep verdeeld. Toch lopen ze al snel tegen praktische zaken aan. Zo gaan hun werktuigen stuk, maar de monteur van de groep is in de tuinploeg ingedeeld. Het land levert lang niet zo veel op als verwacht en tijdens het bewerken ervan loopt een deel van de groep malaria op. En dan is er nog het feit dat de vallei waarin ze de kibboets opzetten, eigenlijk al bewoond is door Arabieren...

Leesdagboek

6 mei 2018. Het is even inkomen. Misschien is het een gebrek aan mijn algemene kennis, maar een verklarende woordenlijst achterin het boek had ik geen overbodige luxe gevonden. Met Sjabbat sjalom weet ik nog wel raad, maar tefilien, tsjolen en kiddoesj zijn termen die me niets zeggen. Wél zit ik meteen helemaal in de Hebreeuwse sfeer, dat dan weer wel.

In hoofdstuk één komt de titel van het boek meteen terug:

Ze hadden het leven dat ze kenden verlaten om de Balfour-verklaring en het idee van een moederland voor de Joden in waarheid om te zetten. Ze waren vreemdelingen met dezelfde droom.

Wat die droom is, is nu meteen duidelijk. Dat ze vreemdelingen zijn ook. De joodse mensen komen uit verschillende plekken in Europa en kennen elkaar niet, maar ze verenigen zich nu om hun doel te bereiken.

Wat me meteen opvalt is dat dit boek deels in het derde perspectief geschreven is en deels in het ik-perspectief. De proloog is helemaal in ik-vorm geschreven, maar dit perspectief komt ook af en toe terug in hoofdstuk 1. Alsof de verteller af en toe persoonlijk commentaar op de gebeurtenissen wil geven.

7 mei 2018. In de kibboets heersen voorlopig nog de idealen:

Het ene overhemd was net zo goed als het andere en ze waren allemaal van iedereen.

Toch merk je als lezer dat er langzaamaan al wat breuken ontstaan. De leider David is verantwoordelijk voor het ongeluk met de tractor, met rept alleen over de financiële nood en niet over de medische nood die ontstaan is. Bovendien vertrouwt zijn dochtertje Ruth aan Ida toe dat hij een extra geweer heeft en iemand gedood heeft. De tweeling maakt Ida ondertussen haar kandelaars afhandig door middel van chantage. De wereld in de kibboets lijkt me al een stuk minder mooi.

Er zijn diverse verwijzingen naar een later moment, waaruit blijkt dat Ida spijt gaat krijgen van haar keuzes nu. De ik-stem merkt daarnaast ook nog op dat ze haar zou waarschuwen als ze terug had kunnen gaan. Ik vraag me af wat er nog gaat gebeuren als gevolg van haar keuzes nu, maar het is me in elk geval duidelijk dat het geen positieve ontwikkelingen zullen zijn.

Er wordt een duidelijk beeld gegeven van het leven in de opbouwende kibboets en de moeilijkheden die daarbij komen kijken. Daarnaast is er voldoende aandacht voor ontwikkelingen in en tussen personages. Het geheel zorgt tot nu toe voor een fascinerend verhaal.

8 mei 2018. De liefde tussen Ida en Levi is al snel over als zij hem over de kandelaars verteld. Ook op andere vlakken gaat het leven in de kibboets haar, en anderen, tegenvallen. Idealen zijn mooi, maar waarom een muzikant voor monteur moet spelen terwijl er een goede monteur is die nu moet tuinieren? Er ontstaat voor het eerst een echte discussie met de leider:

Kunnen we niet toegeven dat we niet allemaal identiek zijn?

De ik-vertelstem duikt ook weer regelmatig op om commentaar te geven bij de gebeurtenissen. Over het algemeen is dit kort en gaat het niet verder dan toespelingen te maken op het aankomende noodlot. Wat mij betreft wordt dit nu een beetje te veel van het goede.

Ida weet de situatie in de kibboets prachtig te verwoorden:

Alles werd hier zo overtrokken, alsof er in het hart van hun onderneming een grote stilte heerste en ze als bezetenen probeerden die met geluid af te dekken.

De eerste grote dramatische gebeurtenis vindt plaats: Sarah pleegt zelfmoord. Meteen hierop volgt de zin

Ik was dood

Betekent dit dat Sarah ook de ik-verteller in het verhaal is? Daar lijkt het nu wel op.  Aan de andere kant is de eerste zin dat dit verhaal met een leugen begint en dat de ik dus niet echt zelfmoord had gepleegd. Dat lijkt weer tegenstrijdig te zijn met de situatie van Sarah, waarin wel degelijk van zelfmoord sprake lijkt te zijn. Ik verwacht dat dit verderop in het verhaal wel duidelijker zal worden.

Ik lees flink door en kom aan bij deel twee, het verhaal verteld vanuit het perspectief van David, de leider. Het is even schakelen, want het verhaal begint in een gemeenschap die al goed op gang gekomen is en even denk ik dat het verhaal een flinke tijdsprong heeft gemaakt. Dat is ook wel zo, maar anders dan ik even dacht, is het een sprong terug in de tijd. Van daaruit gaat het verhaal al snel verder op bekend terrein: De start van de kibboets.

9 mei 2018. Ik vind het lastig om David sympathiek te gaan vinden. Hij gaat vreemd, weet niet goed met zijn dochtertje om te gaan en kan zijn fouten niet toegeven. Of hij wel een goede leider is? Mwah, ik ben nog niet echt overtuigd. Zijn gedrag naar de Arabier Habib toe is schandalig en zorgt ervoor dat de verhoudingen nog moeilijker komen te liggen, Habib lijkt David nu te haten. Dit kan nooit positieve gevolgen voor de kibboets gaan hebben.

De confrontatie met de Arabische leider was interessant, omdat dit een gebeurtenis is waar we als lezer nog niet veel van hadden meegekregen. De overige gebeurtenissen waren ook al in meer of mindere mate vanuit het perspectief van Ida aan bod gekomen. Het boek valt hierdoor een beetje in herhaling. Ik weet nog niet zo goed of ik er echt meerwaarde in zie dat het verhaal nu vanuit Davids kant verteld wordt, behalve dat we David hierdoor beter leren kennen en dus onsympathiek gaan vinden.

10 mei 2018. De relatie tussen David en Hannah wordt er niet beter op. Sarah vertelt David nu ook dat ze zwanger van hem is. Het land levert lang niet zo veel op als ze gehoopt hadden. David vat dit alles samen:

Maar hier, nu, op deze nieuwe plek die eigenlijk bedoeld was om hem zijn zonden kwijt te schelden, stapelden de onoplosbare problemen zich op.

Terwijl de jongere lichting nog vol enthousiasme de kibboets opbouwt, merkt David dat hij hierin verandert is als hij naar de jonge chaloetsim kijkt:

Het waren doodeenvoudig verschillende uitvoeringen van het idealisme dat hij was kwijtgeraakt.

Dit herken ik weer terug als ik even later in deel 3 van het verhaal aanbeland, waarin Hannah centraal staat. Het lijkt erop dat iedereen vol idealen aan de kibboets begint, maar dat het lastig is om die in praktijk ook vast te houden:

Ze kon zich haar eigen optimisme van de begintijd herinneren, en verlangde ernaar terug. Erets Jisraël was nog steeds haar droom; maar dromen kostten veel werk en ze was doodmoe.

David begin ik steeds onsympathieker te vinden. Zijn reactie naar Sarah toe is harteloos. Hij wil haar zwangerschap alleen maar tegen zijn vrouw opbiechten omdat hij denkt dat Ida en Levi dat anders zullen doen, en vertelt dit dan op het moment dat hun dochtertje Ruth net is overleden. Misschien speelt het iets mee dat hij ondertussen zelf ook leidt onder malaria, maar eigenlijk vind ik hem gewoon een eikel. Vanuit het perspectief van Hannah ontdek ik al snel dat zij veel opmerkzamer is dan haar man denkt.

De ik-vertelstem blijkt overigens nu duidelijk Sarah te zijn, ik ben benieuwd of ik er nog achter ga komen waardoor er een tegenstrijdigheid in het verhaal en de proloog zit.

12 mei 2018. Het perspectief van Hannah voegt gelukkig meer toe dan alleen nóg een hervertelling van wat er tot nu toe in de kibboets gebeurd is. Door haar tijdelijke afwezigheid krijg ik nu ook een kijkje in hoe het in de oude kibboets eraan toe ging en hoe de relaties tussen de verschillende mensen daar lagen. Ook het ziektebed van Ruth in de nieuwe kibboets komt uitgebreid aan bod. Hannah heeft al veel te verduren gehad, waaronder het af moeten staan van haar eerste ongeboren kind (waarbij ze er achter komt dat haar man David hierin de doorslaggevende factor is geweest) en de gevolgen van Davids fouten die ze moet doorstaan. Hannah is, in tegenstelling tot David, een personage waar je heel makkelijk empathie voor voelt. De ellende in de kibboets stapelt zich op.

Was Erets Jisraël daarvoor bedoeld? De gesneuvelden die zich opstapelden alsof ze deel uitmaakten van een voorbeschikt plan; alsof het land zelf niet in staat was de vrede te verduren.

Oordeel

Ik vond het een mooi en interessant boek over het vasthouden aan en verliezen van idealen. Het leven in een kibboets vond ik erg interessant. Op wat kleine puntjes na vond ik dit een uitstekend boek. Ik geef het vier sterren.

Mijn volledige recensie lees je hier.