Door: Renzo Bohse, student handelswetenschappen, 22, houdt van heldere afspraken en gangbare conventies. Doel in het leven: een instapklaar gezinnetje stichten met vriendin Lisa.  

In de afgelopen maanden is er weer heel wat gebeurd bij ons thuis. Soms heb ik de indruk dat ik in een doorlopende voorstelling meespeel van een stuk van Eugène Ionesco, met hier en daar een scheut Who’s afraid of Virginia Woolf en een flinke dosis Catch-22 erdoorheen, het geheel afgezet tegen zo’n apocalyptisch tafereel van Jheronimus Bosch of een van die bevreemdende houtsneden van Maurits Escher. Zoekt u de prent “relativiteit” van Escher maar eens op, dan snapt u meteen in welke alternatieve werkelijkheid ik leef. Begint het u te dagen? Ik bedoel maar, in dit huis weet je nooit welke richting het uitgaat, elk zichzelf respecterend kompas zou hier aldoor het noorden verliezen.
Ma heeft al een paar keer nieuwsgierig gevraagd wanneer zij en pa eindelijk de ouders van Lisa mogen ontmoeten. Maar die boot houd ik nog een poos af. Eerlijk? Ik zuig nog liever met een rietje alle zwavelzuur uit een autobatterij dan dat ik de ouders van m’n vriendin voortijdig introduceer in dit circus. Eerst wil ik mijn positie bij die mensen verder consolideren. Het is een keurig koppel van middelbare leeftijd met een overzichtelijk leven en ze kennen me amper twee jaar. Dat is te kort om de schok te compenseren die ze ongetwijfeld tegemoet gaan als ze voor het eerst in contact zullen komen met ma en pa.   
Neem nu mijn ma. Die is charmant en grappig bij sociale gelegenheden, werkelijk een aanwinst op feestjes en happenings, iedereen is dol op haar en voor haar leeftijd ziet ze er ook nog eens geweldig uit. Tot na haar vierde glaasje Limoncello. Dan verandert ze in een strijdvaardige kleine djinn die de confrontatie zoekt in elk gesprek, of het nu gaat om het praktische nut van sokophouders of klimaatopwarming. Op een receptie heb ik haar ooit na vijf glazen prosecco horen duelleren met de HR-manager van een groot schoonmaakbedrijf over de schandalig lage lonen in die sector. Dat was redelijk ontluisterend voor alle betrokken partijen.
En pa? Nou ja, pa nuchter of tipsy, dat maakt weinig uit; pa is gewoon, tja,... een beetje waardeloos. Sorry dat ik dat hier zo zeg, want het is en blijft mijn vader en hij heeft zeker zijn goeie kanten - op zich is het zelfs een warme, fatsoenlijke vent. Maar je kan er echt niet mee uitpakken, voor je sociale status is hij even dodelijk en onvoorspelbaar als een zwarte mamba. Met hem weet je nooit hoeveel vrienden je nog overhoudt aan het eind van de avond.  
Mijn zussen en ik, bijvoorbeeld, brengen nog nauwelijks iemand mee naar huis, omdat pa altijd weer dezelfde hopeloze grapjes vertelt. Keer op keer, daar kan je gif op nemen. Hij heeft er een handvol in voorraad die hij telkens opnieuw op tafel gooit - meer dan maximaal vijf zouteloze moppen op een rij kan hij blijkbaar niet onthouden. En hij vertelt ze ook zo vreselijk slecht, vaak moet hij ze hernemen omdat hij er verkeerd aan begonnen is. En geloof me, er is niks dodelijker dan een witz met een valse start. Plus, wat misschien nog het ergste is: zelf lacht hij altijd heel smakelijk om de pointe. Alle anderen om hem heen meesmuilen dan onbehaaglijk mee - weet u wel, uit beleefdheid? Maar dat heeft hij nooit door. Hij leest de sfeer in de kamer gegarandeerd fout en vindt zichzelf onwijs hilarisch, pijnlijk is dat. Volgens mij heeft iedereen wel zo’n gekke oom in de familie, eentje die steeds de verkeerde dingen zegt op alle verkeerde momenten of plaatsen, zo iemand die zich iets te grondig heeft verdiept in het vertellen van kansloze kwinkslagen. Nou, bij ons is die gekke oom dus helaas mijn pa. Pech gehad.
Want noem het kismet of karma, maar wij zitten er wel mee. Daarom, voor ik mijn ouders loslaat op mijn toekomstige schoonvader en schoonmoeder, wil ik bij die mensen absoluut meer krediet en begrip opbouwen, anders wordt Lisa waarschijnlijk veilig opgeborgen in een hoge en volstrekt ontoegankelijke torenkamer tot haar vlecht lang genoeg is voor de komst van een andere prins.
Trouwens, wat die kennismaking betreft, misschien zijn er andere oplossingen. Ik heb ooit een artikel gelezen over een agentschap in Tokio waar eenzame zielen iemand als vriend of vriendin kunnen inhuren waarmee ze zich dan veilig in het sociale verkeer kunnen begeven. Een gezelschapsescort zonder seks, zeg maar, zodat je in geval van nood wat maatschappelijke geloofwaardigheid kan kopen. Welnu, ik vraag me af of er nergens een agentschap is waar je een volledig fictief gezin kan huren, of minstens ouders die beantwoorden aan conventionele verwachtingspatronen. U weet wel, met zo’n moeder die ’s ochtends glimlachend het ontbijt klaarmaakt voor de hele bende, opgewekt een kus drukt op het voorhoofd van haar dochter, de das van haar echtgenoot nog snel even rechttrekt voor hij de deur uitgaat, en die dan zelf ijlings naar haar werk vertrekt - iets exclusiefs, zo stel ik me voor, bijvoorbeeld als partner van een groot advocatenkantoor of in een makelaardij. Daar wil ik zelfs extra voor betalen, als die optie voorhanden is.
En dan wil ik ook graag een vader bestellen die zijn zoon opbouwende schouderklopjes geeft in het kader van stoere, mannelijke verbondenheid, zonder het minste wolkje van een flauwe grap of foute opmerking aan de horizon - zo’n pa die steeds wat bedachtzame wijsheid in petto heeft, iemand die nooit aarzelt en altijd de juiste koers uitzet, zonder twijfel of verpinken. Bij voorkeur een kerel die iets heldhaftigs doet bij de Koninklijke Marine of de politie, want ik neem aan dat je als klant een profiel naar wens mag doorgeven aan zo’n verhuurbureau. Jij betaalt tenslotte.
Maar zelfs als een dergelijk kantoor zou bestaan, dan nog blijft het een onmogelijke oefening. Want eens je met ingehuurde acteurs begint, moet je de farce blijven volhouden, anders val je onherroepelijk door de mand. Je kan namelijk niet het ene jaar met professionele figuranten komen aanzetten en het jaar nadien met mijn ma en pa. Nee, bij elke nieuwe mijlpaal - huwelijk, geboorte, verjaardagen, noem maar op - moet je je biologische ouders uit het plaatje weghouden en steeds weer diezelfde fictieve lui reserveren. Dat is ondoenbaar en zoiets gaat volgens mij ook aardig in de papieren lopen.
Bovendien heb ik niks aan een Japans agentschap. Kijk, ik wil de laatste zijn om er afkomst en ras bij te sleuren, maar de figuranten die ze me vanuit Tokio zouden sturen, krijg ik hier niet gesleten om voor de hand liggende redenen, hoe politiek correct je de zaak ook wil benaderen. Wat ben ik met een zorgzame moeder van 53 die geboren is in Itabashi city en Bonsai boompjes kweekt? Of met een vaderlijke douanedeclarant die ergens in Shinagawa woont en in zijn spaarzame vrije tijd kraanvogels vouwt in washipapier of sleutelt aan een ouwe Suzuki? Nee, dat snijdt echt geen hout in mijn geval. Bovendien zijn we bij ons thuis rampzalig slecht in groepscultuur, dus krijg ik Japanse ouders sowieso niet overtuigend verkocht, nog afgezien van alle genetische onwaarschijnlijkheden.
Nu, begrijp me niet verkeerd, hier in huis zijn we allemaal dol op elkaar, doorgaans is het hier een knusse boel. Maar dit nest is als een druk kruispunt zonder enige nutsvoorziening: elke wegmarkering en alle straatmeubilair ontbreken en de verkeerslichten zijn al jaren buiten gebruik. Probeer in die omstandigheden maar eens heelhuids aan de overkant te raken. Elke dag weer, bedoel ik dan.
Want hoor eens, opvoeden gebeurt normaal via een watervalsysteem, toch? Daarmee bedoel ik: van boven naar beneden, dus van de oudere naar de jongere generatie, waarbij de logica is dat alle ervaring en waarden worden meegegeven aan het jongere grut, niet omgekeerd. Welnu, in dit gezin werken we precies in de andere richting, volgens het “Salmon Leap”-principe, waarbij wij - de drie kinderen dus - zich als Schotse zalmen tegen de stroom in langs de waterval naar omhoog moeten werken om ergens in de bovenloop te gaan paren en zo ons eigen gezin te stichten. Anders gezegd, als wij slagen in het leven, gedragsmatig en anderzijds, zal dat zijn ondanks en niet dankzij de inspanningen van pa en ma.
En nu heeft ook tante Fran haar plechtige intrede gedaan, het houdt niet op. Uitgerekend op een moment dat pa een beetje begon heen te komen over al die afwijzingen van zijn manuscript vol Alpenseks. Ma en mijn jongste zus zijn geweldig ingenomen met haar komst. Ik minder. Pa nóg minder. Alhoewel, de laatste tijd lijkt het gelukkig wat beter te gaan tussen die twee, pa schijnt alleszins wat meer begrip en belangstelling op te brengen voor de liefdesproblemen van tante Fran.
Nu kan ik niet voor pa spreken, maar op zich is tante Fran wel ok. Alleen: ze is een kopie van ma, maar dan op anabole steroïden, met alle grillen en trekjes uit Noord-Italië vele malen uitvergroot. En al zeker als ze weer eens wordt gedumpt door haar eerstvolgende vriendje. Dan gaat ze volledig door het lint, is ze vierentwintig uur volstrekt incommunicado en dwaalt ze in de weken daarna versuft rond, zo’n beetje zoals pa telkens wanneer een uitgeverij zijn schrijversdroom weer eens aan diggelen heeft geschoten in een kille brief of een mailbericht van anderhalve regel.  
Meestal blijft ma dan een weekje bij tante Fran logeren om het eerste puin te ruimen en de boel op te schoren, maar ditmaal heeft ze besloten dat haar lievelingsnicht maar voor een langere tijd bij ons thuis moest inwonen. En dus zwerft mijn tante hier al weken door het huis om op verhaal te komen. Praktisch is dat geen probleem omdat Sara, mijn oudste zus, tegenwoordig haar eigen adres heeft en daarom haar kamer kon afstaan voor het goede doel.
En zo loopt tante Fran nu voortdurend door alle vertrekken te speuren naar een luisterend oor voor haar liefdesperikelen. Af en toe komt ze zo ook mijn kamer binnenvallen en stuikt ze huilend neer op de rand van m’n bed. Ik schrik me wezenloos wanneer ze dat doet - datzelfde kunstje flikt ze ook geregeld met de hond, heb ik al gezien. Dan ploft ze neer naast zijn ligkussen, net wanneer hij vredig ligt te dutten, maar dat beest is zo inschikkelijk dat hij het allemaal braafjes over zich heen laat komen. Alleen, ergerlijk is het wel. Laatst had ik Lisa op m’n schoot en ik was op een zucht en een friemeltje verwijderd van de sluiting van haar bh, toen tante Fran totaal onverwacht m’n kamer binnen kwam tuimelen.
En dan steekt ze maar weer eens een tirade af over dat ex-vriendje van haar, liefje op je schoot of niet. Geweldig hoor, als je zelf een jonge, gezonde kerel bent van 22, met het vaste voornemen om iets te maken van het leven en van je relatie met het meisje waar je al ruim twee jaar mee samen bent. Altijd leuk om te horen wat er zo allemaal mis kan lopen in de betrekkingen tussen man en vrouw.
En dan, het probleem met Fran is dat ze geen duidelijke voorstelling heeft van wát ze precies tegen wié kan vertellen als het gaat om haar privéleven. Wat dat betreft, beseft ze niet waar de handrem zit. En dus moet ik soms ook luisteren naar wat er allemaal in de slaapkamer is gebeurd, dingen die ik echt niet wil horen van mijn eigen doorgeschoten tante, hoe lief ze verder ook is. Meer algemeen hebben we in deze familie een ernstig probleem met sociale afbakening, het doet allemaal een beetje denken aan die TV-reeks Hotter Than My Daughter, maar dan op het vlak van intermenselijke relaties, omgangsnormen en, tja, gewoon grenzen in het algemeen. Je gelooft hier soms je eigen oren en ogen niet. Dat is precies een van de redenen waarom ik weiger om de ouders van Lisa al te snel te betrekken in mijn leefwereld.
En als tante Fran haar hart niet uitstort over stukgelopen relaties of buitenissige seks, hebben zij en ik wel woorden over politiek. Want dat is nog zoiets: ze werkt als verslaggeefster in een wetgevende raad, maar zonder enig spoor van begrip of werkelijke waardering voor politiek. Ze gelooft nergens in als het daarop aankomt. Weet u bijvoorbeeld wat haar definitie is van de gemiddelde kiezer? Iemand die iets voorgelogen wil krijgen met behulp van een oprecht verhaal. Ja, ik weet het, daar heb ik ook een poos op moeten kauwen. Maar zeg nu zelf, kan het nog cynischer? Met dat soort mensen hou je geen samenleving bij elkaar, toch?
Tante Fran gaat er van uit dat politici alleen maar machtsgeile rukkers zijn. Nou, dat is maar één kant van het verhaal, vind ik persoonlijk. Ik geloof toevallig ook nog eens dat politiek bedrijven geen benijdenswaardige manier is om je geld te verdienen - zelf rangschik ik het beroep qua arbeidsvreugde tussen een baantje als gemeentearbeider bij de rioleringsdienst en lijkschouwer in een mortuarium. Echt, ik vraag me soms af waar ze de mensen vandaan blijven halen om dat soort werk te doen. Per slot van rekening ben je voor je job afhankelijk van kiezers, dus óók van diegenen met een IQ onder kamertemperatuur, een voorbeeldig gebrek aan invoelingsvermogen of een wereldbeeld dat ze helemaal op eigen houtje in elkaar hebben geknutseld. En die lui kunnen jou er bij de eerstvolgende stembusgang zonder pardon uit kegelen als je hen niet allerlei even begerenswaardige als onmogelijke dingen belooft tijdens je kiescampagne.
Trouwens, wat je ook doet, je bent altijd de zakkenvuller, de schoft, de teef, de misogyne vrouwenjager of de hoerige bitch, de klaagmuur of de pispaal. En meestal nog eens al die zaken door elkaar. Bovendien, wat je goed doet in de ogen van de ene, doe je automatisch verkeerd voor de ander. Nee, mensen die besluiten om in de politiek te gaan, zijn wat mij betreft gedreven masochisten met overmaatse ego’s - een vreemde combinatie misschien, maar in dat wereldje helpt zoiets klaarblijkelijk om elke storm heelhuids door te komen. En wat nog het ergste is: doorgaans beginnen politici pas iets voor te stellen zodra hun collega’s en de publieke opinie het laatste restje visie en idealisme uit hun lijf hebben geranseld. Dat is net alsof je pas tot priester kan worden gewijd zodra je niet meer gelooft in God. Ja, dat is nog zo’n doordenkertje, ik zit daar al jaren over te dubben en ik ben er ook nog altijd niet helemaal uit.
Maar je hebt die lui dus nodig, daar valt niet omheen te fietsen. Ik daag u uit om de maatschappij in te richten zonder democratisch verkozen politici: binnen de week laveert u op straat tussen de brandende vuilnisbakken en de standrechtelijke executies. Met andere woorden, we zijn veroordeeld tot elkaar: wij, de onverzadigbare kiezers, en zij, de mesjogge roergangers.
Dus nee, ik zit niet op dezelfde lijn als tante Fran waar het onze kijk op politiek betreft. Maar dat terzijde. Want met haar komst is er nu plots een probleem van een heel andere orde opgedoken in ons huis. Toen ze namelijk bij een van de laatste gelegenheden zat te snikken op m’n bed - ik heb het over dat incidentje toen met Lisa’s bh - snikte ze opeens:
‘Tja, misschien moet ik al deze rottigheid wel gebruiken als inspiratie voor een roman, in plaats van verder te werken aan mijn satire.’
Die opmerking, terloops gemaakt, had meteen mijn volle aandacht. En het was alsof iemand een ijskoude hand had gelegd om mijn hart.
‘Wat bedoel je daarmee, tante? Schrijf jij ook? Fictie, bedoel ik?’
‘Jawel,’ knikte tante Fran met een gezicht vol tranen, ‘ik werk al bijna twee jaar aan een politieke satire. Die ben ik momenteel nog volop aan het herschrijven. Maar nu vraag ik me dus af of ik niet beter zou beginnen aan zo’n roman. Wat denk jij, Renzo? Zou dat niet louterend kunnen werken, gezien mijn ervaringen met die schoft van een Rob?’
Ze keek vragend naar me op.
‘Want zie je, hier bij jullie thuis kan ik misschien eindelijk de rust vinden om daar werk van te maken.’
Ik dacht na - zorgvuldig, maar in panische angst.
En het enige dat me door het hoofd schoot, was het beeld van een flinke staaf dynamiet waaraan nu plots niet één of twee, maar drie veel te korte lonten vast zaten. Hier, pal in het epicentrum van ons gezin.
En elk van die lonten op zich zou volstaan om een verduiveld grote knal te veroorzaken.
En dan, moet u weten, heb ik nog minstens anderhalf jaar te gaan voor ik uitzicht heb op een einddiploma, werk en dus - als het even kan - mijn eigen adres.
Ja, het is precies zoals ik ergens hierboven al aangaf.
‘Helmen op, gordels vast.’