In februari 2014 was mijn zoon al bijna anderhalf jaar oud en ik besloot, dat ik lang genoeg thuis had gezeten. Het werd tijd om iets te gaan doen. Al in de herfst daarvoor begon ik naar de mogelijkheden te zoeken. Ik heb net de oude e-mails opgezocht en met een heel nostalgisch gevoel herlezen. Wat was het toch dapper van mij! Ik durfde gewoon iedereen aan te spreken, te bellen en te mailen – medewerkers van de bibliotheek, docenten van de plaatselijke ROC, mijn buren en kennissen. Ik wou een leesclub voor buitenlanders beginnen en ik was bereid om alle kansen te gebruiken.

Eerst heb ik een mail naar de bibliotheek geschreven. Het was heel lang, heel enthousiast en vol taalfouten. Maar ik deed mijn best en zelfs nu vind ik dat ik heel overtuigend klonk. Helaas kreeg ik niet zo snel een reactie. Dan vroeg ik mijn ROC-docent om hulp. En nu zie ik weer in die oude mails, dat hij in die tijd ontzettend open voor mijn ideeën en heel behulpzaam was. Hij heeft me zijn toestemming gegeven om elke week in de avonduren in de kantine van de ROC met de leesclub te komen. En dat was al genoeg.

Maar wie zou dan in de leesclub komen? Eerst heb ik een paar klasgenoten gevraagd of die mee wilden doen. We zaten samen bij een cursus Nederlands (niveau B1-B1), maar ik was al geslaagd en hoefde niet meer naar de les en ze bleven nog wat langer studeren. Docent Engels uit Polen en administratieve medewerker uit El Salvador. Ze vonden het een leuk idee. (Spoiler: vier jaar later zitten ze nog steeds in de leesclub!). Er waren nog meer oude klasgenoten. Ik zie nog 8 namen in mijn e-mails van toen. Maar ik weet niet meer wie ze waren, want ze zijn uiteraard bij de leesclub niet lang gebleven. Waarom uiteraard? Omdat ik in het begin veel dingen verkeerd had aangepakt. Maar wacht, alles op zijn tijd.

Goed. Ik had een groepje enthousiaste mensen, ik had de kantine en een tijdslot net voor het begin van de avondcursus.

Maar wat zouden we gaan lezen?

Dat was een moeilijke vraag en het blijft nog steeds moeilijk. Eerst even googelen. “Beste Nederlandse boeken”. Weet je wat als eerste in google verschijnt? Deze lijst.

1. Harry Mulisch - De ontdekking van de hemel
2. Kader Abdolah - Het huis van de moskee
3. Multatuli - Max Havelaar
4. J. Bernlef - Hersenschimmen
5. W.F. Hermans - De donkere kamer van Damokles
6. W.F. Hermans - Nooit meer slapen
7. J.J. Voskuil - Het Bureau
8. Nescio - De uitvreter - Titaantjes - Dichtertje
9. Gerard Reve - De avonden
10. Thomas Rosenboom - Publieke werken

Hmmmmm. Ik wist toen nog niet veel over de Nederlandse literatuur, maar ik had een gevoel, dat als ik een Russisch equivalent voor deze lijst moet bedenken, dan zouden er alleen Dostojevski, Tolstoj en Tsjechov op staan. Ik heb veel respect voor deze schrijvers, maar dit zijn geen boeken voor de eerste kennismaking met het lezen in het Russisch. Als een buitenlander een boek van een van deze schitterende auteurs in het Russisch, zijn vreemde taal dus, voor het eerst begint te lezen, krijgt hij waarschijnlijk al aan het einde van de eerste pagina tranen in de ogen en niet omdat het zo mooi geschreven is, maar omdat het zo moeilijk te lezen is. Hetzelfde geldt voor Mulisch, Hermans en Reve. Ik had geen proeftekstjes van deze schrijvers nodig, ik wist het gewoon. (En vier jaar later heb ik ze nog steeds niet gelezen. Wel begonnen aan 'Het huis van de moskee' en aan 'Publieke werken', maar kon er niet doorheen, sorry).

Wat moet je dan als buitenlander in het Nederlands gaan lezen? Ik had een idee.

1) Iets, wat populair is. Dan krijg je een gevoel, dat je bij de Nederlanders hoort, die dat boek ook hebben gelezen. Je wordt een van de duizenden en dat voelt goed.

2) Iets, wat heel spannend is. Dan blijf je lezen zelfs als het moeilijk is. De literaire schoonheid van de tekst is op dit moment irrelevant. Het verhaal is de koning. Hoe spannende, hoe beter. Dan zie je de moeilijke grammatica en talloze nieuwe woorden door de vingers, omdat je zo graag wil weten wie de dader is of in het geval van een spannend vrouwenboek - of de vrouwelijke hoofdpersoon onlangs alle hindernissen haar geluk vindt.

Mijn keuze viel op het boek dat ik al in de boekenkast had staan. Lekker makkelijk.

“Het Diner” van Herman Koch.

Arme, naïeve Daria, die dacht dat het makkelijk te lezen zou zijn.

Raad eens hoe lang we met zijn vieren met dat boek bezig waren? (Zie het juiste antwoord aan het einde).

Ik bewaar nog steeds mijn schrift met de woorden, die ik uit dit boek elke dag netjes opschreef. Tientallen woorden per hoofdstuk. Het verbaast me dat dit mijn motivatie om in het Nederlands te lezen niet gedood had, want voor een lezer was dit een soort van zelfmoordpoging: ik las langzaam en met veel moeite. En de andere dames van de leesclub? Ik kan me niet voorstellen, hoe zwaar het voor hen was! Eigenlijk ben ik heel trots op die drie leesclub-deelnemers, die het lezen van dit boek niet alleen overleefden, maar ook leuk vonden.

Waarom bleven we lezen? Omdat het heel boeiend was. De personages bleken verschrikkelijke mensen te zijn, maar ze grepen onze aandacht vast en we wilden weten waar het verhaal naar toe leidde.

Alleen achteraf terugkijkend kan ik nu zeggen, dat dit een belangrijke voorwaarde is voor de lezers, die in een vreemde taal lezen – een meeslepend verhaal. En met ‘meeslepend’ bedoel ik niet een verhaal, dat je door bepaalde persoonlijke redenen aanspreekt. Nee, ik bedoel letterlijk een ‘pageturner’ met cliffhangers aan het eind van bijna elke hoofdstuk, waardoor je het boek niet kunt wegleggen, maar ondanks al die moeilijke Nederlandstalige zinnen en constructies, al die onbekende woorden en gezegdes toch blijft lezen. Hoewel ik ‘Het diner’ inhoudelijk heel storend en zwaar vond en de personages zeer onsympathiek, kon ik het meesterschap, waarop de verhaallijn gebouwd is, niet negeren. We bleven lezen omdat Herman Koch zelf over heel slechte mensen heel goed schrijft.

Acht maanden waren we met dit boek bezig. 8 maanden!

We lazen maximaal twee hoofdstukken per week uit. Elke week kwamen we bij elkaar om het boek te bespreken. De eerste keren waren we nog met een man of tien. Maar na een paar bijeenkomsten bleven alleen de doorzetters komen, de rest stopten met deze gekke leesclub.

Mijn grote fout was dat ik voor elk hoofdstuk vragen en opdrachten probeerde te bedenken. En dat was te veel. Ik doe het niet meer. Niet in schriftelijke vorm. Ik stel elke vrijdag heel veel vragen aan alle deelnemers, maar ik stuur ze nooit meer van tevoren, dat schrikt mensen af. Het bespreken van een boek moet leuk zijn en niet als verplichting voelen. Maar dit alles heb ik al doende geleerd.

Ik weet niet meer wat we toen van dit boek vonden. De herinneringen zijn al lang vervaagd, omdat we inmiddels al zo veel andere boeken hebben besproken en zo veel fantastische discussies hebben gehad.

Maar ik weet nog, dat iedereen in ons groepje van vier lezers na het lezen van dit boek zich hetzelfde voelde – hoopvol en trots.

Dit was ons eerste boek in het Nederlands. En het gaf hoop. Hoop, dat we deze taal ooit eigen kunnen maken. Hoop, dat we de grammatica van deze taal ooit onder de knie kunnen krijgen. Hoop, dat we deze taal ooit bijna net zo goed kunnen voelen en ervan genieten, als van onze moedertalen.

We waren trots op het feit, dat we dit boek gewoon uit hadden.

En zo voelen we ons met elk volgend boek, dat we in het Nederlands gelezen hebben. Die zijn er inmiddels 32.

32 boeken in 4 jaar. Niet slecht, hé?

 (Foto: pagina's uit mijn exemplaar van 'Het diner' waar ik de woorden onderstreepte die ik niet kende)