Meer dan 5,3 miljoen beoordelingen en recensies Organiseer de boeken die je wilt lezen of gelezen hebt Het laatste boekennieuws Word gratis lid
×

Eindoordeel - Aantekeningen over het verplaatsen van menhirs

op 16 oktober 2017 door

Disclaimer: dit verslag van de leesclub Aantekeningen die obelisken verplaatsen kan en zal geen recht doen aan de kwaliteit van het boek noch aan de discussie- en rijmkwaliteit van Angele Steentjes, Dina Van Langenhof, Dorien Nannings, EllenvD, Gert, Ina den Bakker, ine, Jet van Marle, Marina, Marliesdd, Monique, Silke van Deelen, Tea en Wendy. 

INHOUD
De woordenobelisk (hieronder) waarop de steekwoorden van de deelnemers terug te vinden zijn, maakt op ondubbelzinnige wijze duidelijk waarover Aantekeningen met verplaatste obelisken gaat: vriendschap, vriendschap, vriendschap, gemis, dood, rouw, Egypte, Alexander de Grote, de klassieke oudheid, verlies, leven, zoektocht, poëzie en zand. En T(h)omas, natuurlijk. Boven alles, Tomas.


LEESCLUB
Eerste zin
De eerste vraag vroeg de lezers om te reageren op de eerste zin én het eerste hoofdstuk van het boek en verwees daarbij naar dit leesfragment. Omdat niemand nog over het boek beschikte - dat nog maar net onderweg was - beantwoordden de meesten deze vraag keurig. Er waren er een paar die dat pas deden toen ze het boek daadwerkelijk in handen hadden. Heel verstandig, zo bleek, want de echte eerste zin in het boek bleek compleet anders. Het leesfragment start namelijk op pagina 18 en niet bij het eerste hoofdstuk en dat was deze ooit blonde coördinator niet opgevallen.... Silke was blij dat de eerste zin anders was, want zij vond de echte eerste zin 'net iets origineler':

Er valt soms een moment van stilte tijdens een vlucht, vlak na de klim, als alle vleugelkleppen zijn opgevouwen en de motoren naar een flink lager vermogen zijn teruggeschakeld.

EllenvD werd even stil van deze zin en vertelt vervolgens 'Je slaat een boek open, neemt een slok adem en zegt tegen de auteur: kom maar door met je verhaal, ik ben er klaar voor. En dan na deze eerste zin adem ik uit, ontspan een beetje en sta de auteur toe het van me over te nemen. Hij heeft mijn aandacht.'

Feiten, interviews, wetenswaardigheden
De leesclubbers deelden niet alleen hun mening over dat wat ze lazen, er werd ook veel informatie verstrekt aan de anderen. De links naar interviews, geschreven, gesproken en gefilmd plopten regelmatig op. Gevraagd naar het meest tot de verbeelding sprekende feit over Arjen van Veelen riep Tea iets over een onzinstudie Klassieke talen om vervolgens over Iris Murdoch te gaan praten (nou ja!). Gelukkig legde Arjen zelf (uitgebreid) uit dat het wel meeviel met die onzin, want het zat Tea behoorlijk dwars. Angele waardeerde het 'dat hij een slimme vrouw heeft en vertelde dat hij dat aantrekkelijk aan haar vindt.' Wendy meldde dat '[...] zijn uitspraken over sociale netwerken vielen mij heel hard op, kon ik me ook in vind5e26dd727ee7b672e59eba66aa4d1b86.gifen eigenlijk.' Het maakte niet alleen bij Wendy wat los, maar ook bij een aantel andere deelnemers. Vooral de druk om steeds maar mee te doen, werd als vervelend ervaren. Ina wist ons te vertellen dat zijn kat niet zomaar Amy heet, maar naar Amy Winehouse is vernoemd.

Vertelwijze
Ine vatte zichzelf op uiterst elegante wijze samen: 'Samengevat komt het erop neer dat hij ons vertelt over de enorme aanwezigheid, in alles, van een afwezige. Via een paar 'clicks' komt hij telkens weer heel snel bij Tomas uit en bij het feit dat hij er niet meer is.' EllenvD schreef 'Ik wilde namelijk schrijven dat ik een beetje moe werd van die metaforen en verwijzingen, die me zo werden opgedrongen, tot ik me realiseerde dat dat nu precies is wat er gebeurt als je rouwt. Alles wat je ziet, hoort, ruikt, proeft, bedenkt, alles gaat alleen maar over dood, verlies, gemis, verdriet en dat houdt niet op. Ook als je er geen zin meer in hebt of even anders doet, is daar weer de dood. Door de eindeloze stroom aan verwijzingen en door ze regelmatig in mn gezicht te duwen, laat de auteur me zijn rouw ervaren. en die hele rollercoaster aan gevoelens. Best goed gedaan dus.' Tea genoot '[...] van de wisseling van plaats, de ene keer in Nederland, dan weer Egypte, maar ook heb ik ontzettend genoten van de scène waarin hij , gekleed in Tomas’ jas de surrealistische wijk bij z’n woonplaats in de VS exploreert.' Dorien vond Aangetekende obelisken die verplaatst werden rommelig. Maar dat bedoelde ze niet negatief, want ze 'vond de opbouw ergens ook heel logisch. Het tempo etc beviel [haar] goed, evenals de samenhang. Arjens taalgebruik spreekt [haar] aan, enkele zinnen zelfs heel erg, bijvoorbeeld: Ik houd er niet van om te ontbijten te midden van vreemden, als je gezicht nog niet klaar is voor de voorstelling van de dag, als je haar nog slaapt en je wangen nog de rimpels van de lakens tonen. Het is te intiem. Bovendien kwam ze Leiden én Eigenzorg zoals ze zijn in het boek tegen en dat was plezierig.

Werd je in het verhaal getrokken?
Wendy zei 'ik ben niet in het verhaal getrokken, [...] maar toch zijn dat woorden, zinnen die blijven hangen, soms moet je niet in tranen uitbarsten of het geraakt gevoel hebben, als iets blijft hangen is dat ook een gevoel. Toch terwijl ik aan het lezen was, dacht ik er niet zo over, het is pas als ik het boek toesloeg dat ik besefte, dat het verhaal wel blijft hangen.' Ook Monique voelde zich niet in het verhaal getrokken, maar vervolgde met 'het boeide me wel en door de overgangen in tijd en plaats zat er wel dynamiek in waardoor ik geboeid bleef.' Marlies gaf aan niet precies te weten wat er mee bedoeld werd en legde vervolgens uit dat het boek haar boeide en bezighield: ' ik pakte het boek weer op zodra ik daar de gelegenheid voor had. Ik zat in het verhaal. Bij "erin getrokken worden" denk ik aan emotioneel geraakt moeten worden- niet afstandelijk of beschouwend geschreven, waarom weet ik niet.(misschien de passiviteit die deze actie suggereert) Dus bij een minder negatief idee over "erin getrokken worden" , dan ben ik er in zeker zin wel ingetrokken... '. Dina reageerde met 'Goh! Ik had moeite om het boek weg te leggen dus ben ik erin getrokken ... in die zin misschien wel ja. Of het een vereiste is? Bij voorkeur wel maar het is niet omdat het niet gebeurd dat een boek daardoor minder goed is of niet boeiend kan zijn.'

Foto's en welke kies je?
Ine kiest voor de tandenstoker 'omwille van de grote betekenis in dit verhaal, de afronding van de reis en het symbolisch beëindigen van de te overheersende vorm van rouw' en zegt het volgende over het gebruik van de foto's: '[ze] versterken het idee dat dit een waargebeurd verhaal zou kunnen zijn. Dat de foto's eerder snapshots lijken, versterkt dit gevoel van authenticiteit alleen maar. In elk geval gebruikt Arjen van Veelen brokken en brokjes realiteit om zijn fictief verhaal vorm te geven. Wat is waar? Wat niet? De lezer weet het niet. En eigenlijk is het ook niet van belang.' Marina werd boos toen ze de foto's zag: 'ik was zo blij met de mooie lay-out van het boek: prachtige flap, dik papier met zo’n aaibare perkamentachtige structuur en dan staan er ineens zo van die lelijke amateuristische gevlekte zwart-grijze ondingen in. Horror! Zelfs als de beeldkwaliteit van het origineel slecht is, zijn er toch technieken om dit op te halen, zou je denken? Enfin, toen ik op de terroristenfoto’s viel, was ik al lang blij met het onduidelijke beeld, ik zoek deze beelden echt niet op', maar vind het uiteindelijk een 'Sublieme vondst'. Haar favoriete foto ' is het beeld van die dappere graver in zijn kuil pg102, en dan het onderschrift: I am fully optimistic about the results of my undertaking. Hier geeft het beeld echt meer weer dan 1000 woorden kunnen uitdrukken, toch?' Jet 'vond het een origineel idee en ook op een originele manier gedaan. De foto’s zijn amateuristisch, in zwart/wit afgedrukt en soms (gelukkig) onscherp' en dacht dat de foto's 'dienen om de indruk te wekken dat dit om een waar gebeurd verhaal gaat. Blz 82 “Foto’s zijn agressief. Foto’s leggen herinneringen vast, maar evengoed verdringen ze alle momenten die niet zijn vastgelegd. Dat zijn er veel meer. [...]. Want juist waar geen foto was, kreeg de nieuwsgierigheid vrij spel.”' Haar favoriete foto is 'die van Amy in de badkamer, waar het was alsof ze leerde huilen in een nieuwe taal. Favoriet omdat katten een belangrijke rol spelen in het boek en ik het een bijzonder stuk vind als Amy verandert in een hond en de ik-figuur Tomas wordt.'

Thema's en boodschappen
Rouw. Vriendschap. Literatuur. Eerbetoon. Verdriet. Monument. Ze worden allemaal genoemd. Tea schreef: 'De opbouw van de vriendschap vind ik mooi, onopgesmukt gedaan, met als absoluut dieptepunt de euforie bij het horen van het doodsbericht. De vriendschap gaat postuum door, het lijkt alsof de verteller na de dood van Tomas hun vriendschap met heel andere ogen kan bekijken, een herwaardering, een doorleven van de herinneringen, afgewisseld met intense momenten van rouw en het afgesneden zijn. Ine 'ontwaar[de] toch een boodschap in dit boek en dat is in de eerste plaats dat we moeten toegeven aan de noodzaak tot rouwen om daarna weer verder te kunnen. [...] Arjen toont ons het andere uiterste: een rouw die volop beleefd wordt en die alomvattend is.
En dan komt het tweede deel van de  boodschap: op een bepaald moment, maar pas als de tijd daarvoor rijp is, zorg je zelf voor een ommekeer. Dan verplaats je die laatste obelisk en raak je dat alles omvattende gevoel van rouw kwijt.' Marina trakteerde ons op deze (begin)regels:

Als ik ga, moet je niet huilen
want echt weg ben ik niet.
Mijn lichaam is nu duizend dingen,
heb daarom geen verdriet.

met een link naar meer en een Youtubelink, waarop Tea reageerde "Het geeft een bijna surrealistisch beeld, wij lezen een boek, Arjen zoekt het huis van een dode dichter waar hij erg van onder de indruk was, die dichter brengt hem troost en wij luisteren naar een Japanse gezongen versie [...]'
Marlies en Dorien laten weten dat dood, verdriet en rouw hen op dit moment persoonlijk raken, nadat Gert al eerder tijdens de leesclub heel naar nieuw moest melden.

Verwachtingen
Dinah had een ander boek verwacht 'Meer reisverslag. Omdat het toch ging over een jonge schrijver die afreist naar Alexandrië om er de boeken van zijn overleden vriend in de beroemde Bibliotheek te plaatsen. Uiteindelijk gaat het meer over vriendschap en het verlies ervan en hoe dat een plaats te geven.' Dorien meldde 'Die verwachting (in de komende jaren nog vaak terugdenken aan dit boek) heb ik ook. En dan niet eens zozeer om wát Arjen schrijft, maar om alles wat daardoor is losgemaakt. In die zin vind ik dit dus een supergoed boek.' Ina had vooraf niet echt verwachtingen en 'vond het heel interessante kennismaking met de schrijver.' Jet 'verwachtte een boek over een reis naar Alexandrië en herinneringen aan een overleden vriend en door het leesfragment een mooi geschreven boek' en kreeg dat ook. EllenvD's verwachtingen werden overtroffen, maar dat zegt niet zoveel omdat ze niet veel verwachtingen had, maar ze eindigde met 'Vond het een interessant boek, eentje om op te kauwen en dat hebben we gelukkig gedaan. En ik heb er Thomas Blondeau bij gekregen. Inmiddels een boek van hem gelezen wat me erg aansprak.'

Kun je de titel verklaren en dektie de inhoud?
Ja, en ja. Waaraan Dinah toevoegde: '... er wordt letterlijk verwezen naar obelisken op pg. 112/113 waar de 2 vrienden afzakken naar het plaatsje Austerlitz. Op pg. 177 in het plaatsje Scheveningen. En helemaal op het eind van het boek het verplaatsen van een obelisk van Egypte naar Amerika door Gorringe. Al kan de obelisk evengoed bedoeld zijn als metafoor :)'
En daar is iedereen het wel mee eens: Iets met aantekeningen en Obelisken bleek een prima titel!

Extra
Hoewel het begrip 'Sinterklaasgedicht' bij de Vlamingen niet bekend was, lieten zij zich niet onbetuigd toen hen gevraagd werd om over Verplaatste aantekeningen op Obelisken te dichten. Het resultaat van Vlamingen én Nederlanders verdiende een aparte pagina bij deze leesclub en heeft die ook gekregen: Dichterlijke aantekeningen over het lezen van een Obelisk

BEOORDELING
Afgerond heeft Aantekeningen over het obelisken van verplaatsingen van de deelnemers 4,5 sterren gekregen. Lees de recensies van de leesclubdeelnemers op de boekpagina van Aantekeningen verplaatsen over obelisken.

TOT SLOT
Alle deelnemers en degene die het geluk heeft gehad deze zeer geanimeerde leesclub te mogen coördineren, hebben als een heerlijke hieroglyf op de obelisk ook nog eens fantastisch uitgebreide antwoorden van de auteur gekregen op de vragen die bij enkele van hen waren opgeborreld. Hartelijk dank, Arjen, dat maakte de leesclub nóg specialer.


Reacties op: Eindoordeel - Aantekeningen over het verplaatsen van menhirs

Meer informatie

Gerelateerd

Over

Arjen van Veelen

Arjen van Veelen

Arjen van Veelen (1980) schrijft essays, reisverhalen en reportages voor onder ...