Fikry El Azzouzi is een productief schrijver: op 8 jaar tijd schreef hij maar liefst 18 romans en toneelstukken. Met zijn romandebuut Het schapenfeest viel hij al op als autodidact in het literaire landschap. Als opgroeiende tiener in een Vlaams-Marokkaans gezin uit Temse leerde hij zichzelf schrijven door vooral veel te lezen. Nu komen zijn drie korte romans die handelen over de opgroeiende Ayoub samen uit in één band, beginnende met Het Schapenfeest, dan Drarrie in de nacht en tenslotte Alleen zij. Deze drie romans geven een beeld van achtereenvolgens de 11-jarige, de 15-jarige en de 20-jarige Ayoub. Ze gaan alle drie over een zoektocht naar identiteit tegen de achtergrond van de huidige multiculturele wereld waarin wordt gespeeld met vooroordelen en stereotypen. 

In Het Schapenfeest leren we Ayoub kennen als een dromerige, fantasievolle jongen die opgroeit in een gezin waarin hij normaal gezien meer mannelijk zou moeten zijn. Hij is minder bezig met het moslim-zijn en zijn van thuis uit Marokkaanse cultuur dan men van hem wenst. Zijn ouders en zijn zussen treden hard tegen hem op om hem in het gareel te houden. Zoals elk jaar moet Ayoub met zijn vader mee om een schaap te helpen slachten, maar daar heeft hij totaal geen zin in en wil liever als eender welke jongen in Vlaanderen met zijn vrienden gaan voetballen. Zijn excuses en vertragingsmanoeuvres die niet kunnen verhelpen dat hij door zijn vader wordt meegenomen naar de weide waar het schaap zich bevindt, zijn een voorbeeld van het vertragen van de vertelde tijd. In de weide krijgen Ayoub en het schaap even de tijd samen en begint het schaap met hem te praten, die wél als ‘Enige Echte’ geofferd wil worden voor een hoger doel. In dit eerste boek krijgen we eigenlijk al een voorafname waarmee de schapen hem willen waarschuwen tegen het toenemende extremisme en de radicalisering. De ouders en zijn zussen en alle situaties waarin hij belandt, worden door het standpunt van Ayoub besproken, de ene keer op een heel humoristische toon, de andere keer op een magisch-realistische manier. De dagdromen die Ayoub oproept op deze ene dag, doen eerder aan nachtmerries denken. Beide elementen, de humor en het magisch realisme zullen doorheen de andere twee boeken ook telkens aan bod komen maar dan toegepast op andere, harder wordende situaties. 

Als 15-jarige belandt Ayoub in Drarrie in de nacht op straat met enkele van zijn vrienden en zwerven ze vooral ’s nachts rond. Hij mag van zijn vader blijkbaar een tijdje niet meer thuis binnen. Ook als de vrienden elkaar al eens overdag tegenkomen wat niet veel gebeurt, blijft het verhaal donker. Fouad, Maurice en Karim die eigenlijk Kevin heet en 100% Vlaams is, zijn net als ‘Youb, zoals hij nu genoemd wordt, dolende en op zoek naar hun eigen identiteit, proberen een zin aan hun leven te geven, terwijl de maatschappij hen langzamerhand aan het opgeven is. Er is geen sprake van school of enige opleiding en ze leven van dag op dag, en gaan van het wassalon via het park naar de pitabar van Yilmaz. Natuurlijk komen ze dan op een bepaald moment op een verkeerd spoor terecht en gebeuren er enkele dramatische dingen rondom hen. Ze gaan de weg op van de drugs, de criminaliteit en zelfs de radicalisering en er komen dan ook ronselaars aan te pas. 

Het Schapenfeest en Drarrie in de nacht zijn geschreven vanuit het standpunt van Ayoub, in Het Schapenfeest spreekt Ayoub de lezer soms rechtstreeks aan met zijn kinderlijke maar toch humoristische kijk op zijn omgeving maar in Drarrie in de nacht is die humor wranger, ironisch, en tragikomisch geworden. Ayoub schrijft daarin in een notitieboekje en koestert de fantasie om een ‘groot schrijver’ te worden. Daardoor krijg je wel eens een ‘boek in een boek’ te lezen of toch zijn voorbereidende notities: zijn afstandelijke observaties over zijn vrienden, waar hij toch weer niet helemaal bij hoort. Sommige verhalen zijn natuurlijk aangedikt in het boek maar wel van autobiografische aard, en de schrijversambitie is dat overduidelijk ook. 

Alleen zij volgt in feite twee sporen: het grootste deel van deze roman volgen we via het perspectief van Eva, een Vlaamse vrouw die Ayoub leert kennen als hij als afwasser begint te werken in het restaurant dat zij met haar toekomstige ex-vriend Stefaan aan het runnen is. Daarnaast is er een interne monoloog van Ayoub die we als lezer ook af en toe te lezen krijgen en waardoor we soms meer weten dan Eva. Eva en Ayoub groeien naar elkaar toe en krijgen een relatie die wat toppen en dalen kent. Eva is eigenlijk een sterke vrouw terwijl Ayoub een minder goed beeld van zichzelf heeft en wordt achtervolgd door trauma’s uit zijn jeugd. Dit zal Eva later van zijn oudere zus Assia te weten komen. Toch zal hij tot actie over gaan als er andere mensen in zijn buurt het slachtoffer worden, in het restaurant bv., al moet hij daarom tegen zijn baas ingaan. 
Tegelijkertijd schetst de auteur in dit boek ook een beeld van een uit de hand gelopen Europa waar gemeenschappen tegen elkaar worden opgezet, de vluchtelingencrisis exponentieel is gegroeid, de angst voor terrorisme en voor elkaar een grote drijfveer vormt, een beeld dat in feite dystopisch aandoet maar net de actualiteit ook grotendeels verklaart. Hun vrienden Hanna en Saïd vormen in veel wat ze doen, hun tegenpolen. Hanna is de vriendin van Eva, een vrouw die geen water bij haar wijn wil doen en de vooroordelen beklemtoont tegenover de Marokkaanse moslimgemeenschap. Saïd wil wel uit zijn eigen gemeenschap ontsnappen en zijn eigen ding kunnen doen maar ze ook niet verraden. Dat zal hem niet in dank worden afgenomen. Langzamerhand wordt de situatie in Europa onhoudbaar en zal Hanna ook de vlucht vooruitnemen. Eva en Ayoub vluchten echter niet weg van de steeds duidelijker wordende dreiging over Europa die ook meer en meer hun eigen relatie zal beïnvloeden. 

In alle drie de romans komen de dialogen als sterkhouder naar voren, waarin achtereenvolgens een komisch, een wrang en ironisch en uiteindelijk ook een zachter, liefdevoller taalgebruik opvalt. De beelden zijn krachtig en blijven op je netvlies gebrand, de taal getuigt van een bedrieglijke eenvoud die echter niet eenvoudig te bereiken is. De thematiek en het verhaal liggen dichtbij de auteur, en worden daardoor net heel realistisch en herkenbaar. De drie romans zijn trouwens goed op zichzelf te lezen, ook al hangen ze overduidelijk samen en komen er vooral in de laatste roman ‘Alleen zij’ heel wat referenties samen naar Ayoub’s jeugdjaren die in de voorafgaande delen zijn beschreven. Dat we nog meer van deze auteur zullen horen, staat voor mij als een paal boven water.

Lees ook dit artikel van 29 maart vorig jaar op mijn blog: De trilogie van Fikry

* Dit is de oorspronkelijke, langere versie van de officiële, herwerkte Hebban-recensie van mijn eigen hand.