Leuke en spannende proefjes om zelf te doen

De Kinderboekenweek 2015, met als thema ‘Raar maar waar’, biedt kinderen de gelegenheid aan de slag te gaan met ontdekkingen en techniek. Het proefjesboek, samengesteld door Arno Verweij, past uitstekend bij het thema, want het boek nodigt kinderen uit om zelf proefjes te doen.

De proefjes zijn overigens afkomstig van de website Proefjes.nl. Deze bestaat al sinds 2004 en is opgezet door Robbert Dijkgraaf, o.a. bekend van het tv-programma De Wereld Draait Door. Deze natuur- en wiskundige schrijft ook het voorwoord van Het proefjesboek. Zijn boodschap is dat je door zelf proefjes te doen met je eigen ogen ziet hoe iets werkt. Dan vergeet je het nooit meer. Zelfs als een proefje niet lukt, leer je ervan zo, schrijft hij.   

Arno Verweij werkt mee aan de site en heeft 65 proefjes geselecteerd voor het boek. Alle proefjes kunnen kinderen zelf doen. Je kunt ieder experiment uitvoeren met alledaagse en goedkope materialen als filterzakjes, eieren, water, azijn, ijsklontjes, kranten, een wijnfles, peper, een stuk badstof en afwasmiddel. Als een experiment wat gevaarlijker is, doordat er vuur aan te pas moet komen bijvoorbeeld, wordt aangegeven dat de hulp van een volwassene nodig is.  

Elk proefje wordt via een vast patroon beschreven, te beginnen met een overzicht van de benodigdheden. Ook de tijd die je er aan kwijt bent wordt aangegeven. Soms is dat tien minuten, maar er zijn ook proefjes in waar je wel drie dagen mee bezig bent. Stap voor stap werk je toe naar het resultaat. Bij elk proefje staan vragen als ‘Wat denk je dat er gebeurt als…’ en ‘Hoe denk je dat dit komt?’ Kinderen worden zo aangespoord zelf na te denken en niet klakkeloos te volgen wat er beschreven staat.  

De tekst wordt ondersteund door duidelijke kleurenfoto’s. In de kantlijn staat steeds aanvullende informatie. Doordenkvragen in de kantlijn worden aangeduid met een vergrootglas als icoon. Een tip wordt aangeduid met een lampje. De bladspiegel is rustig door het gebruik van witregels en een regelmatige uitlijning. Ook kinderen met leesproblemen zullen met het boek uit de voeten kunnen. De zinnen zijn kort en de instructies helder. Er is een duidelijke inhoudsopgave. Een informatief boek zoals een informatief boek hoort te zijn. Leuk, duidelijk en leerzaam.   

Het boek verwijst uiteraard ook naar het internet (en andersom). Op de site staan nog meer proefjes en niet alleen in tekst. Het televisieprogramma bij de website werd in 2005 namelijk uitgezonden door Villa Achterwerk van de VPRO. De serie werd herhaald in 2006. Oude afleveringen van deze serie zijn hier te bekijken.