Dreamsongs: A RRetrospective #4

The Heirs of Turtle Castle
De titel van het inleidende essay bij het vierde deel verwijst naar een modelkasteel waar de jonge Martin mee speelde. In het appartementengebouw waar hij woonde waren honden en katten niet toegestaan. Hij had wel andere huisdieren waaronder schildpadden. Op de binnenplaats van het kasteel was net genoeg ruimte om de bakjes waar hij de schildpadden in hield te plaatsen. Martin benoemde er al gauw een tot koning van Turtle Castle en bedacht de meest fantasierijke verhalen over de gevechten, politiek en machtswisselingen in het kasteel. Veel van wat Martin later zou produceren is volgens hem op deze verhalen gebaseerd, die voor het overgrote deel nooit opgeschreven zijn. Zij zijn de erfgenamen van Turtle Castle.

Martins fans kent een grote groep die aangehaakt is na het verschijnen van A Game of Thrones (en misschien een nog grotere groep die hem pas ontdekt heeft na het eerste seizoen van de TV-serie. Deze groep ziet Martin vaak als een fantasyschrijver. De groep fans die hem al kent van zijn werk uit de jaren ’70 ziet hem vaak meer als een sciencefictionschrijver. Uit deze groep kwam na het verschijnen van A Game of Thrones nogal wat kritiek op deze keuze. Martin zelf stelt echter dat hij altijd ook fantasy geschreven heeft en in dit deel komen een drietal werken aan bod.

Waar Martin in het essay ook uitgebreid op in gaat is de enorme omslag die in de markt heeft plaatsgevonden in de jaren ’80 en ’90. Tot ver in de jaren ’70 was het zo dat sciencefiction de rekeningen betaalde en dat fantasy door veel sciencefiction schrijvers tussendoor geschreven werd. Het aanbod van fantasy was dan ook beperkt en dat is te zien in de invloeden die Martin bespreekt in zijn essay.

Namen als Poul Anderson, Robert Heinlein, Andre Norton, Jack Vance en Eric Frank Russel als inspiratie. Allen schrijvers die sterk met sciencefiction geïdentificeerd worden. Ook Fritz Leiber en de onvermijdelijke Robert E. Howard haalden de boekenplank van de jonge Martin. Hij las uiteraard ook Tolkien. Het is een boek dat hem fascineert als lezer maar de jonge schrijver in hem was er erg door geïntimideerd. Het was eigenlijk de eerste keer dat hij een fantasyroman las waarvan hij niet wist of hij dat niveau en die complexiteit ooit zou halen. Misschien dat hij daarom pas in de jaren ’90 aan zijn eigen epische fantasyserie begon. Het label 'de Amerikaanse Tolkien' dat hij achteraf opgeplakt kreeg is dus eigenlijk bijna ironisch te noemen.

Er is een, inmiddels beroemde, passage over het genre waarin Martin beschrijft waarom hij denkt dat mensen fantasy lezen. Ik wil jullie deze niet onthouden omdat het eigenlijk het hele werk van Martin karakteriseert.

The best fantasy is written in the language of dreams. It is alive as dreams are alive, more real than real... for a moment at least... that long magic moment before we wake. Fantasy is silver and scarlet, indigo and azure, obsidian veined with gold and lapis lazuli. Reality is plywood and plastic, done up in mud brown and olive drab. Fantasy tastes of habaneros and honey, cinnamon and cloves, rare red meat and wines as sweet as summer. Reality is beans and tofu, and ashes at the end. Reality is the strip malls of Burbank, the smoke-stacks of Cleveland, a parking garage in Newark. Fantasy is the towers of Minas Tirith, the ancient stones of Gormenghast, the halls of Camelot. Fantasy flies on the wings of Icarus, reality on Southwest airlines. Why do our dreams become so much smaller when they finally come true?
We read fantasy to find the colors again, I think. To taste strong spices and hear the song the sirens sang. There is something old and true in fantasy that speaks to something deep within us, to the child who dreamt that one day he would hunt the forests of the night, and feast beneath the hollow hills, and find a love to last forever, somewhere south of Oz and north of Shangri-La.
They can keep their heaven. When I die, I'd sooner go to Middle Earth.
Faces of Fantasy – Patti Perret (1996)

Die instelling zie je in al zijn werk eigenlijk terug. Ik heb het al eerder aangehaald maar tussen alle bloed en geweld is Martin een echte romanticus. Naar aanleiding van deze passage worden er op internet overigens wel veel grappen gemaakt over A Song of Ice en Fire-fans die er voor passen om na de dood in Westeros terecht te komen.

Martin heeft drie verhalen geselecteerd voor dit deel van de bundel. Een vrij kort deel van de bundel dus. Zoals al eerder aangehaald; in de jaren ’70 betaalde je met sciencefiction de rekeningen. Interessant nieuwtje over deze verhalen is dat Martin van zowel The Lonely Songs of Laren Dorr als In the Lost Lands recent de filmrechten heeft verkocht. Misschien dat we Gray Alys binnenkort op het witte doek terugzien.

The Lonely Songs of Laren Dorr (Fantastic mei 1976)
Martin noemt dit zijn eerste onversneden fantasy als professional. Het is het eerste deel van een serie die, en dit is toch wel een thema in Martins werk, nooit echt van de grond is gekomen. De hoofdpersoon is Sharra, een meisje dat tussen werelden reist op zoek naar haar verloren liefde. Ze wordt hierbij tegengewerkt door ‘de zeven’. De aard van deze wezens blijft wat vaag maar het is een idee dat Martin duidelijk mee heeft genomen. Reizen tussen werelden is niet ongevaarlijk en Sharra arriveert gewond op een nieuwe wereld. Daar ontmoet ze Laren Dorr. Een onsterfelijke man die door de zeven op deze lege wereld is gezet. Het enige dat hij weet is dat er eens iemand langs zal komen. Als Sharra aankomt, wil ze direct weer weg. Hij haalt haar over om een maand te blijven.

Ook dit verhaal gaat over eenzaamheid. Laren Dorr schrijft prachtige trieste liederen waar niemand ooit naar zal luisteren, bekijkt de mooiste vergezichten die niemand ooit met hem zal delen. Het is een erg triest verhaal dat goed past in de sciencefictionverhalen die eerder zijn besproken. Wat me er vooral aan opviel is dat het taalgebruik wat bloemrijker is dan hij later in zijn romans zou gebruiken. Misschien dat hier Tolkien toch nog een beetje over zijn schouder meekijkt.

Het is zeker geen straf om dit verhaal te moeten lezen maar echt heel sterk is het ook niet. Persoonlijk zit ik niet te springen om een tweede deel. Het reizen tussen werelden is een interessant concept dat Martin later nogmaals zou gebruiken maar verder heb ik toch sterk de indruk dat hij met deze setting wel klaar is.

The Ice Dragon (Dragons of Light, Orson Scott Card (red.), Ace Books 1980)
Van The Ice Dragon bestaan twee versies. De eerste is in 1980 gepubliceerd in Dragons of Light, een bloemlezing onder redactie van Orson Scott Card. Deze versie is ook in een aantal bundels van Martin opgenomen, waaronder Dreamsongs. In 2006 heeft Martin het een beetje herschreven en is er een geïllustreerde versie uitgebracht als kinderboek. Het verschil tussen de twee versies is vrij minimaal. Het origineel bevat een paar expliciete verwijzingen naar oorlogsgeweld en verkrachting die in de nieuw editie verwijderd zijn maar verder is het verhaal intact gebleven. Eind 2014 is er een nieuwe, nog rijkelijker geïllustreerde editie van het kinderboek op de markt gekomen. Dreamsongs bevat de originele uitvoering maar ik heb zelf beide edities gelezen.

Op sommige edities van het kinderboek, waaronder ook de Nederlandse vertaling De IJsdraak uit 2007, wordt groots aangekondigd dat het een verhaal is uit de wereld van A Song of Ice and Fire. De discussie daarover loopt nog steeds maar je kunt toch zonder twijfel wel stellen dat Martin het niet zo geschreven heeft. Al is het alleen maar omdat hij het meer dan tien jaar voordat A Game of Thrones vorm begon te krijgen in zijn hoofd (en het zou op dat moment nog zo’n vijf jaar duren voordat het boek er was) al gepubliceerd heeft. Als je het er met alle geweld in wil persen dan kan het wel. Thematisch zijn er duidelijk raakvlakken. Martin hergebruikt regelmatig ideeën, A Song of Ice and Fire is bezaaid met verwijzingen naar eerder werk. Het is een verhaal zoals Old Nan het zou kunnen vertellen, maar eigenlijk staan dergelijke kreten er vooral op om de verkoop te bevorderen. Ik heb het altijd wat misleidend gevonden.

Het verhaal gaat over een meisje Adara dat goed tegen kou kan en vriendschap sluit met een ijsdraak. Het wezen wordt door de meeste van haar dorpsgenoten gevreesd. Het wordt geassocieerd met de winter, die sinds Adara is geboren steeds langer lijken te worden. Tot overmaat van ramp verloopt ook de oorlog waar het koninkrijk in verwikkeld is niet voorspoedig.

The Ice Dragon wordt volledig verteld vanuit het perspectief van een klein meisje. Dat heeft mensen waarschijnlijk op het idee gebracht om het als kinderboek uit te brengen. Het verhaal is echter duidelijk niet voor kinderen geschreven. Tussen de regels door laat Martin veel zaken doorschemeren die Adara niet begrijpt maar door de lezer wel opgepikt zullen worden. Martin heeft ooit eens gezegd dat hij schrijven vanuit het perspectief van een kind erg moeilijk vind. In dit verhaal lukt het hem uitstekend. Ik heb zelf een lichte voorkeur voor de versie voor volwassenen maar het verschil is zo minimaal dat de kinderversie ook uitstekend leesvoer is.

In the Lost Lands (Amazons II, J.A. Salmonson (red.) DAW Books 1982)
Ook dit verhaal is een verhaal dat als startpunt voor een serie had moeten dienen. Het werd voor het eerst in 1982 gepubliceerd in een inmiddels vrij obscure bloemlezing getiteld Amazons II. Het is daarna nog een aantal keren in andere bundels opgenomen. Martin heeft van dit verhaal meer een modern sprookje willen maken. Het is een verhaal met een waarschuwing. Om het in Martins eigen woorden te zeggen:

You can buy anything you might desire from Grey Alys. But it is better not to.

Alys is een vrouw met macht en een reputatie. Ze laat wensen in vervulling gaan maar het resultaat is lang niet altijd wat de koper in gedachten had. Haar reputatie is ook aan het hof van Lady Melange doorgedrongen en om niet direct blootgesteld te worden aan het gevaar stuurt ze haar kampioen Jerais naar Alys om een aankoop te doen.

Alys is een vrouw die koel overkomt en een zelfvertrouwen en competentie uitstraalt die iedereen die ze tegenkomt voelt. Toch proberen zo ongeveer alle karakters die ze tegenkomt tegen haar te liegen, hun motieven te verbergen of haar op andere wijze te bedonderen. Je hebt als lezer voortdurend het gevoel dat ze met twee voeten in een val stapt.

Het is een misschien een nog wel duisterder verhaal dan A Song of Ice and Fire, maar, zoals gebruikelijk wel geheel gestoeld op menselijke verlangens. Bedrog en geweld wordt niet geschuwd om het doel te bereiken en toch blijkt telkens weer dat de werkelijkheid anders is dan de karakters het zich hadden voorgesteld. In Grey Alys zit meer potentieel dan Sharra. Mocht het wat worden met de film, dan moest Martin misschien toch overwegen om het een vervolg te geven.

Tot zo ver Martins vroege fantasy. In het vijfde deel van de serie verplaatsen we ons naar het horrorgenre. Martin heeft niet zo veel onversneden horror geschreven. Zoals we zullen zien mengt hij het vaak met andere genres. De combinatie van met name sciencefiction en horror kan hele sterke verhalen opleveren.  

Lees de eerdere delen van Rob Webers Dreamsongs-reeks:
Dreamsongs: A RRetrospective #1
Dreamsongs: A RRetrospective #2
Dreamsongs: A RRetrospective #3