Dubbelinterview Simone van der Vlugt en Saskia Noort

We spraken af in het hartje van Bergen in een grand café. Bergen is al enige tijd in opschudding door het ongekende succes van inwoonster Saskia Noort, van wie zowel haar debuut Terug naar de kust als het De eetclub zich afspelen in het Noord-Hollandse kustplaatsje. Saskia: “Ik heb in De eetclub de naam ‘Bergen' niet genoemd, maar dat had ik net zo goed wel kunnen doen. Op de één of andere manier denken alle journalisten dat De eetclub een autobiografisch verhaal is. En ik krijg dat niet uit hun hoofd. Pas geleden was er een journalist van HP/De Tijd die het hele dorp is afgeschuimd om ‘te bewijzen' dat De eetclub autobiografisch is... Er zijn altijd mensen in zo'n dorp die dan alsnog kunnen vertellen ‘het gaat over die en het gaat over die'. De HP was hier ook in een dag uitverkocht... Het volgende boek speelt zich niet af in Bergen. Dat weet ik zeker. (lacht)”

Het begin
Saskia Noort kwam in contact met uitgeverij Ambo|Anthos nadat ze in Engeland het populaire schrijversduo Nicci French had geïnterviewd. “Het was een ramp”, vertelde Saskia. Ze kwam drie uur te laat omdat de treinen staakten, had nog krap een uur over en vervolgens bleken de geluidsopnames van het interview niet helemaal gelukt te zijn: “Hij (Sean French, red.) praat heel zacht. Alleen zij stond er op. Dat was erg. Hij zei namelijk wel hele goeie dingen... Ik heb uiteindelijk maar een paar uitspraken van Nicci in zijn mond gelegd.” Zo doe je dat dus als ervaren reporter…

Later op een receptie vertelde Saskia aan een redacteur van Anthos dat ze al een tijdje rondliep met een idee voor een spannend boek. Nog de volgende dag belde de uitgever haar op. Ruim een jaar later verscheen haar debuut Terug naar de kust bij de Amsterdamse uitgever.

Het verhaal van Simone van der Vlugt is totaal anders want zij heeft inmiddels haar veren meer dan verdiend in de jeugdliteratuur en wordt dan ook in één adem genoemd met Thea Beckman. Ze schreef in de laatste tien jaar acht historische jeugdromans en evenveel leesboeken voor kinderen op de basisschool.

“Al vanaf mijn pubertijd wist ik dat ik schrijfster wilde worden. Toen al stuurde ik mijn manuscripten naar uitgevers. Het lukte het eerste met een historisch boek. Dat werd een succes en dan ga je gewoon door, maar het ging steeds meer knagen. Ineens ben je een schrijfster van jeugdboeken en dan gaan ze je daarop vastpinnen. Ik wilde graag gewoon ‘schrijfster' worden!”

Het idee voor De reünie zoemde al heel lang rond in haar hoofd. “Iedereen raadde het mij af om een thriller te gaan schrijven. Want die had het geprobeerd en die had het geprobeerd. Het zou niet werken. Zonde van je tijd.”

Maar dat wilde Simone zelf wel eens zien…

Vergelijken en vergeleken worden
Ik vroeg Simone of ze er daarom misschien aan heeft gedacht om De reünie onder een pseudoniem uit te brengen. “Nee, als het dan lukt dan wil ik ook mijn naam erop hebben staan. Dit is al niet eens mijn echte naam, het is van mijn man, maar erger moet het niet worden (lacht).”

Op mijn vraag of ze niet bang is steeds vergeleken te worden met Saskia Noort antwoordde ze: “Daar ben ik niet eens bang voor. Ik weet zeker dat ik vergeleken wordt met Saskia. We zitten bij dezelfde uitgeverij. De boeken zien er hetzelfde uit. Dat gaat gebeuren. Hoe dan ook… Maar ik ben er inmiddels aan gewend. Ik word al tien jaar vergeleken met Thea Beckman.”

Ik vroeg haar of ze voor De reünie echt de knop om heeft moeten zetten. Simone: “Dat is een heel sluipend proces geweest. Dat begint ermee dat ik met elke nieuwe historische roman steeds minder blij werd... Je kunt in jeugdboeken ook niet alles van jezelf kwijt. Je kunt het niet hebben over liefde en relaties. Ik had er behoefte aan om daar meer mee te gaan doen...”

Sisters in crime
Waar de internationale ‘who dunnit' wereld al jaren wordt aangevoerd door Britse en Amerikaanse schrijfsters (Agatha Christie, Ruth Rendell, Mary Higgins Clark, Elizabeth George) zo heeft het in ons land wel even geduurd voordat vrouwen echt doorbraken in de misdaadliteratuur. Dit jaar is een goed jaar voor de schrijfsters. Naast Saskia Noort werd ook Esther Verhoef met haar debuutthriller Onrust genomineerd voor de Gouden Strop.

“Het werd ook wel eens tijd”, vond Saskia. “Maar nóg wordt er in het schrijverswereldje denigrerend naar ons gekeken. ‘Je hebt een leuk boekje geschreven hoor', kreeg ik na mijn nominatie te horen. En laatst nog bij de nominatie voor de NS Literatuurprijs werd mij verteld dat ik toch geen kans maakte tegenover al die grote namen…

Het duurde ook wel even voordat de ‘serieuze pers' naar mijn boeken omkeek. Bij Terug naar de kust waren het voornamelijk de vrouwenbladen die aandacht besteedden aan mijn debuut. Pas toen De eetclub een verkoopsucces bleek te zijn, kwamen ook de andere journalisten poolshoogte nemen.”


Lezen en gelezen worden
Niet echt verwonderlijk, maar zowel Saskia als Simone zijn zelf liefhebber van het genre. Nicci French is zonder twijfel een van hun favorieten. Maar ook het werk van Ira Levin wordt door beiden bewonderd.

Saskia komt met haar drukke programma niet meer toe aan lezen. “Alleen De Da Vinci Code (van Dan Brown, red.) moest ik wel lezen. Dat is in de bestsellerlijst mijn grote broertje (lacht).”

Ik vroeg beiden of ze begrijpen waarom deze kaskraker van Brown zo succesvol is. Saskia: “Dat snap ik wel ja. Hoewel ik het zelf wel heel Amerikaans vind allemaal. Ik had ook niet het gevoel dat ik nog dagen na kon genieten…”

Simone kende al een aantal theorieën uit De Da Vinci Code: “Die had ik al door voordat ze eraan kwamen. Ze waren in het verhaal wel heel uitgebreid, dat vond ik wel erg leuk. Maar de vaart van het verhaal en de spanning stond niet in verhouding met de karakterontwikkeling in het verhaal. Ik had erg veel moeite om me te identificeren met de personages.”

Maar iedereen leest een boek vanuit een eigen referentiekader. Simone vindt dan ook dat je altijd moet kijken naar wáár een verhaal voor bedoeld is. “De Da Vinci Code is geschreven als actiethriller vol vaart. Als je er zo naar kijkt is hij meer dan geslaagd!”

‘Wanneer ga je eens een echt boek schrijven?’
Beide schrijfsters hebben ook erg moeten wennen aan het teruglezen van recensies over hun eigen werk. Simone: “Als je van de tien besprekingen één slechte recensie krijgt, dan blijft die je bij. Het vreemde is dat ook vrienden en bekenden juist alleen die ene negatieve recensie lijken tegen te komen. Als ik dan gebeld wordt door een kennis van ‘heb je die bespreking gezien?' dan moet ik me inhouden om niet gelijk te reageren van maar hier, hier en hier is mijn boek wel positief besproken...”

Saskia heeft er in het begin veel moeite mee gehad. “De recensie van Terug naar de kust in het NRC vond ik erg vervelend. Die van De eetclub heb ik niet eens willen lezen. Maar daar staan zoveel leuke reacties tegenover dat ik het nu niet meer zo erg vind allemaal. De ergste reactie was de opmerking van een journalist die me vroeg: ‘en wanneer ga je nu eens een echt boek schrijven?'. Dat is zó beledigend.”

Niet uit het veld geslagen antwoordde ze de betreffende journalist dat ze De eetclub zelf wel een behoorlijk echt boek vond. “Het is ook zo Nederlands om neer te kijken op alle genres behalve de ‘hogere literatuur'.”

Simone vindt het echt schandalig dat een journalist haar zo'n vraag durft te stellen. “Je gaat hem toch ook niet vragen: wanneer ga je nu eens een echt interview afnemen?”

Over wat dan precies literatuur is, is met name Simone erg duidelijk. “Voor mij is ‘literair' moeilijkdoenerij in boeken. Gezochte spiegelingen. Gezochte metaforen. Hoofdpersonen die rare namen hebben en rare dingen doen... Ik kom er niet doorheen. Echt niet!”

Leven en geleefd worden
Saskia en Simone zijn allebei regelmatig op pad voor het signeren van boeken en geven van lezingen door het hele land. Vooral bij Saskia loopt het momenteel de spuigaten uit. “Ik ben gemiddeld drie avonden per week van huis. Mijn kinderen vinden mij momenteel niet zo aardig meer. Die zijn gewend dat hun moeder lekker thuis zit te schrijven...”

Toch zijn de schrijfsters het erover eens dat dit een ultieme manier is om in contact te komen met hun lezers. Maar dat neemt niet weg dat Saskia zich altijd enorm moet opladen voor haar publieke rol. Saskia: “Het gaat wel steeds beter, maar ik ben altijd reuze zenuwachtig vooraf. Als ik er eenmaal ben gaat het wel, maar ik zou het liever niet doen. Ik doe het niet voor mezelf...”

Simone: “Maar je hoeft het toch ook niet te doen?”

Saskia: “Ja, maar dat vind ik weer zo arrogant. En wat het leuke is, is dat er altijd een zaal zit met mensen die heel enthousiast zijn over je boek.”

‘Ik ben eigenlijk een enorme controlfreak’
Saskia is momenteel druk bezig met hele andere dingen. Na Terug naar de kust is er ook veel interesse in een mogelijke verfilming van haar tweede boek. Ze zit dan ook regelmatig om tafel met regisseurs en scenaristen. “Ik vind het helemaal geweldig! Zij zien ook dingen in De eetclub die ik nooit zo bedoeld heb, maar die zij juist zo beeldend vinden. Dat is heerlijk om te horen!”

Saskia heeft geen interesse in een belangrijke rol bij de productie van een eventuele film van haar boeken. Maar dat heeft meer te maken met gebrek aan tijd. “Ik moet heel veel loslaten nu. Ik ben eigenlijk een enorme controlfreak. Ik wil het liefst mijn PR zelf doen, mijn site zelf beheren, de film zelf gaan schrijven... Maar dat gaat gewoon niet. Maar dan kan het inderdaad zo zijn dat als je de eerste beelden van iets ziet dat je denkt van ‘oooooh'. Connie Breukhoven in De eetclub of zo... (lacht)”

Stand alone of series?
Terug naar het schrijven. De eetclub, Terug naar de kust en De reünie zijn volledig opzichzelfstaande verhalen. De schrijfsters geven beiden aan dat we van hen geen seriekarakters hoeven te verwachten.

Simone: “Ik heb daar zo'n hekel aan. Het moet wel een hele sterke, aansprekende hoofdpersoon zijn om een boek steeds weer iets nieuws en extra's te kunnen geven. Maar ik ben mijn hoofdpersonen ook echt helemaal zat als ik klaar ben met een boek. Je bent zolang bezig met die karakters.”

Waar de hoofdpersoon in De reünie wel erg lijkt op haar schepper, probeert Simone in haar volgende boek een karakter te creëren dat veel verder bij haar vandaan staat. “Dat gaat over iemand die zó niet op mij lijkt. Het is bijna lachwekkend! Ze heeft bijvoorbeeld totaal geen moeite met bont dragen, want ze vindt dat recycling... Ik zit daar echt van te genieten!”

Toch is dat helemaal niet eenvoudig. “Het is erg moeilijk om vol te houden,” vertelt Simone. “Gaandeweg merk je dat de karakters toch weer een beetje op jezelf gaan lijken. Ik hou dat niet vol. Misschien gaat het er straks ook gewoon weer uit, hoor. Als het niet blijkt te werken.”

Licht uit, licht aan
Op mijn vraag wánneer ze schrijven antwoordden ze beiden dat ze vooral 's morgens schrijven. “Heel soms probeer ik het wel eens 's avonds met een glas wijn erbij, maar dan moet ik het de volgende dag weer allemaal schrappen”, vult Saskia aan. “Het is dan te lyrisch of te dramatisch... Uiteindelijk blijft er niets van over.”

Simone herkent het geschetste beeld. “Maar een week heeft zeven dagen en aan vakanties doen boeken niet. Of ik nu bij het zwembad zit of in de auto...” Ze slaapt dan ook altijd met een schrijfblok naast haar bed. “En dan gaat het licht weer aan. Het is een komisch tafereel, waarbij ik overeind kom – iets opschrijf – weer ga liggen – licht uit – licht aan – weer overeind kom... Ga zo maar door.”

We hebben te doen met haar man...
Simone vindt de weg naar haar tweede boek eigenlijk spannender dan bij nummer één. Simone: “De eerste was echt nog heel vrijblijvend. Nu gaan mensen bepaalde dingen van je verwachten. Je moet het toch weer opnieuw waarmaken.”

Saskia kent die spanning ook wel. “Bij De eetclub vond ik het dubbel spannend toen mijn vrienden het gingen lezen. Dat ze maar niet gingen denken dat het over hen ging. Er zijn er een paar die hebben zichzelf erin herkend, maar dan zeg ik altijd zoiets als ‘dat zegt meer iets over jou, dan over mij'. Ze herkennen zichzelf ook altijd in de slechte personen...”

De reünie
De ‘doop' van het thrillerdebuut van Simone van der Vlugt vindt plaats op 20 oktober in Alkmaar. De eerste reacties op het boek zijn veelbelovend, zo ook op Crimezone (twee keer 4 sterren!). In De reünie gaat het over Sabine Kroese, een jonge vrouw die na een burn-out weer halve dagen aan de slag gaat op het hoofdkantoor van een grote bank in Amsterdam. Ze wordt er niet echt met open armen ontvangen als blijkt dat haar collega Renée haar afwezigheid heeft gebruikt om hogerop te komen. Sabine wordt weer het doelwit van pesterijen, iets wat haar ook ten deel viel op de middelbare school in Den Helder. De herinnering aan haar jeugd komt terug nadat ze een uitnodiging ontvangt voor een reünie van haar school en wanneer ze Olaf, een oud-schoolgenoot, ontmoet. Vreemd genoeg weet ze zich niets meer te herinneren van de dag dat haar klasgenootje en ooit beste vriendin Isabel plotseling van de aardbodem verdween. Er werd nooit meer een spoor van haar teruggevonden. Wat is er gebeurd op de dag van haar verdwijning? En waarom heeft Sabine het idee dat ze meer heeft gezien die dag? Waarom wéét ze dat Isabel is vermoord? Geobsedeerd graaft ze in haar verleden om tien jaar na dato alsnog achter de waarheid te komen.

Collega Kim en ik zijn het volledig met elkaar eens dat Simone met De reünie een bijzonder debuut heeft neergezet. De spanning wordt opgebouwd op de eerste pagina en laat je pas na de ontknoping los.

Na het verhaal van Saskia over het al dan niet autobiografisch zijn van De eetclub, durf ik dát Simone niet meer te vragen. Wel vraag ik haar of ze de grimmige sfeer op kantoor met de pesterijen ooit van dichtbij heeft meegemaakt.

Simone: “Ik heb vroeger als uitzendkracht op heel veel verschillende kantoren gewerkt. Wat ik schrijf in De reünie is écht uit het leven gegrepen. Dát gebeurt allemaal echt! Niet dat ik zelf veel gepest werd, maar je zag het om je heen wel gebeuren. Ik had nooit verwacht dat diezelfde pesterijen ook op kantoor zouden voorkomen. Dan zit je weer met dat soort types opgescheept. En erger...”

Ook al zitten er een aantal fragmenten in het boek (waaronder de kantoorscènes) die Simone van dichtbij heeft meegemaakt, De reünie is zeker geen autobiografisch boek. “Dat denken nu veel mensen maar ik ben Sabine niet. Alleen ik weet waar de werkelijkheid ophoudt en fictie begint. Ook ik wil met klém benadrukken dat De reünie géén autobiografische roman is!”

Bijna tweeënhalf uur later nemen we afscheid van elkaar. Ik wens Simone veel succes met haar boekpresentatie eind deze maand en Saskia met haar nominatie voor de NS Publieksprijs 2004 en beloof op haar te stemmen (www.nspublieksprijs.nl).