Serie: Het lied van ijs en vuur (deel 2)

Lees eerst deel 1 van deze serie, over Westeros en de rest van de bekende wereld, het begin van de romanserie en de gezichtspunten van de hoofdpersonen.

Figuren en wereld

De machtige families van Westeros en zeker de voormalige koningen, hebben zeer uitgebreide familiegeschiedenissen, uiteraard een familiewapen en een familiespreuk, die over het algemeen een aardig inkijkje geeft in de psychologische opmaak van de meeste familieleden.

Zo staat in het eerste deel van de serie de Stark-familie in de schijnwerpers. Hun wapen is een grijze wolf op een sneeuwwit veld en hun familiespreuk luidt ‘Winter is coming’, de winter komt eraan. Met andere woorden: het gaat moeilijk worden, bereid je voor op zware tijden. Die kreet is er niet voor niets, want in Martins wereld duren de seizoenen decennia lang. De mooie nazomer die nog heerst aan het begin van het eerste boek lijkt op zijn einde en de temperatuur daalt, waarmee de legenden over duistere wezens achter de IJsmuur steeds opdringeriger worden.

Eddard Stark, heer van kasteel Winterfell en van één van de voormalige koninkrijken, is de voornaamste hoofdpersoon in het eerste boek en zijn familie domineert de gezichtspunten. Maar liefst zes van de acht hoofdpersonen in Het spel der tronen zijn Starks of geallieerden van hen. De andere twee zijn Tyrion, het zwarte schaap van de machtige Lannister-familie, en Daenerys, de erfgenaam van de drakenheren. De Lannisters hebben als wapen een gouden leeuw op een scharlaken veld en hun motto is ‘Hear me roar’, wat hun neiging tot (extreme) arrogantie en bloeddorst wel mooi weerspiegelt. Daenerys is een banneling in de barbaarse landen, ver ten oosten van Westeros, waar ze min of meer gedwongen trouwt met een clanleider van een woest nomadenvolk. Met de hulp van deze Khal Drogo willen zij en haar broer de kroon van Westeros heroveren.

Spanningsopbouw en escalatie

De escalatie van de in het eerste deel opgebouwde spanning wordt uitgewerkt in de volgende twee boeken, De strijd der koningen (A Clash of Kings) en Een storm van zwaarden (A Storm of Swords). De verschrikkingen, wonderen en schokkende wendingen houden je voortdurend met je neus in het boek. Niets is zeker: geliefde personages komen roemloos om, gehate vijanden krijgen hun eigen hoofdstukken, plots is er toch gerechtigheid, maar ook vuig verraad. Heel geleidelijk begint er ook steeds meer magie de boeken in te sluipen. En dat is bijzonder, want voor een fantasyboek gebeurt er in de eerste paar delen bijna niets magisch.

Deel vier, Een feestmaal voor kraaien (A Feast for Crows), en vijf, Een dans met draken (A Dance with Dragons) hebben een iets lager tempo dan hun voorgangers en lijken te fungeren als opmaat voor een heel aantal nieuwe conflicten, hoofdpersonen en problemen die uitgewerkt zullen worden in de laatste twee delen, The Winds of Winter (waar Martin nu naar verluid hard aan werkt) en A Dream of Spring.

Vorderingen

Waar de eerste drie delen nog redelijk vlot achter elkaar verschenen, beginnen de wachttijden tussen de boeken inmiddels legendarische vormen aan te nemen. Tussen deel drie en vier was het vijf jaar, tussen vier en vijf zelfs zes jaar en inmiddels is de wachttijd voor The Winds of Winter alweer opgelopen tot vier jaar en er is nog geen aankondiging van een publicatiedatum. Martin heeft het ook afgeleerd om voorspellingen te doen, want hij heeft zijn zelfopgelegde deadlines nog nooit gehaald.

Sommige fans beginnen er een beetje zot van te worden. Ze gaan mailen, reacties posten en brieven schrijven met verwijten aan Martins adres. Zo vinden ze dat hij moet stoppen met het bezoeken van allerlei sf- en fantasyconventies, andere boekprojecten, mag hij geen tv meer kijken of andere hobby’s hebben. Er wordt zelfs over zijn gewicht en leeftijd gespeculeerd. ‘Schrijven kreng!’ is de teneur. Er wordt zelfs openlijk gevreesd voor ‘een Jordan’.

En dat frustreert Martin dan weer, wat blijkt uit een aantal prikkelige reacties op het internet, waarin hij stelt dat hij nog lang niet dood is en niet wenst te worden veroordeeld tot het enkel schrijven van Ice and Fire… Maar ook valt hier en daar nervositeit bij hem te lezen in blogposts. Zo schrijft hij ergens: ‘Als er tenminste nog iemand zit te wachten op mijn schrijfsels’.

En dan is er natuurlijk de tv-serie die de boeken inmiddels op de hielen zit. Wat sommigen hadden gehoopt, dat Martin sneller zou gaan schrijven, naarmate de seizoenen van Game of Thrones zich door de boeken heen vraten, is niet uitgekomen. Er wordt nu zelfs gespeculeerd op verschillende eindes van de boekenreeks en de tv-serie.

Het leven van schrijvers, zelfs gevierde schrijvers met miljoenen boeken in druk, gaat niet altijd over rozen.

Randverschijnselen

Martins wereld heeft tal van spin-offs voortgebracht. Om dicht bij huis te beginnen heeft Martin drie verhalen geschreven over Dunk, een schildknaap van een Hagenridder, en Ei, zijn hulpje met een geheim. Deze verhalen zijn inmiddels verstript en ze spelen ongeveer een eeuw voor Het lied. Daarnaast heeft hij een jeugdverhaal, De ijsdraak, in dezelfde wereld gesitueerd. Verder zijn er verzamel-kaartspellen, bord- en computerspelen gebaseerd op Westeros en de bekende wereld van Het lied van ijs en vuur. Recent zijn daar nog de boeken met kaarten en de geschiedenis van Westeros bij gekomen.

Het meest in het oog springend is natuurlijk de tv-serie Game of Thrones, die vanaf 2007 door HBO ontwikkeld is en die vanaf in het voorjaar van 2011 de wereld veroverd heeft. Inmiddels wordt seizoen vijf alweer uitgezonden. De eerste twee seizoen liepen gelijk op met de eerste twee boeken. Het derde boek werd opgedeeld over twee seizoenen, mede omdat de scene die voor de makers van de serie aanleiding was om Game of Thrones te filmen in dat boek zat. Seizoen vier bevatte al scenes en elementen uit boek vier en vijf en seizoen vijf behandelt het grootste deel van de laatste twee reeds verschenen boeken. Hoe seizoen zes er uit gaat zien weten we nog niet. De makers van de tv-serie schijnen van Martin gehoord te hebben hoe de boeken gaan eindigen, maar of zij die zelfde kant op zullen gaan is gissen, zeker omdat in seizoen vijf steeds nadrukkelijker van de boeken afgeweken wordt.

Conclusie

Westeros en de grotere wereld die Martin gecreëerd heeft en met nog twee boeken zal uitbreiden, vormt een krachtig en geloofwaardig geheel. De karakters worden mooi uitgediept door de ruimte die ze in hun eigen hoofdstukken krijgen. Dit levert regelmatig nieuwe inzichten op, waardoor niet alleen de helden maar zelfs de meest nare schurken begrijpelijk en invoelbaar worden (zo niet sympathiek). De lezer zal eerst bijna verontwaardigd zijn als ‘Jaime’ als hoofdstuktitel opduikt, maar later slaat dat om in verwondering. Niet omdat hij van een schurk een held is geworden, maar omdat je hem beter leert begrijpen.

Dit verhaal is, net als bijvoorbeeld de Malazan-serie van Steven Erikson en de boeken van Joe Abercrombie en Mark Lawrence, wars van zwart-witbeschrijvingen. De ‘goede’ kant doet soms nare dingen en de ‘slechte’ kant is af en toe heldhaftig. Die rauwheid sluit aan bij de dagelijkse overdosis aan informatie uit oorlogsgebieden op het nieuws, waardoor het verhaal echt en realistisch overkomt.

Een storm van zwaarden, deel drie van de serie, bevat een scène, een van de meest memorabele uit de fantasyverhalengeschiedenis en aanleiding voor de tv-serie: de rode bruiloft. De gebeurtenissen zelf zijn schokkend, maar als ze eerder in het verhaal zouden plaatsvinden, zonder de karakterontwikkeling en de opgebouwde spanning, dan zouden ze nog geen honderdste van de impact hebben gehad. Het bijna wrede geduld van Martin in die opbouw maakt hem zo’n goede en spannende schrijver. Martin zegt dat hij geen concessies doet in het schrijven: niet omdat de tv-serie hem inhaalt en ook niet omdat lezers zeuren om het vervolg: het verhaal moet goed zijn. Die toewijding aan kwaliteit maakt het wachten op zijn volgende boeken enigszins dragelijk.

Morgen volgt deel 3 (over de afzondelijke boeken), deel 1 lees je hier (over Westeros en de rest van de bekende wereld, het begin van de romanserie en de gezichtspunten van de hoofdpersonen). Inmiddels is er ook een Hebban Page over Game of Thrones gestart. Daar wordt informatie over de boeken, de auteur en de tv-serie gedeeld. Als je daar een bijdrage aan wilt leveren (bijvoorbeeld met stukken over de tv-serie, de personages of als je andere leuke ideeën hebt), mail dan met Debbie van der Zande.