Ieper sukkelt met een aantal problemen die het nog niet meteen zal kunnen oplossen. Zo is er de ondermaatse watervoorziening. Dat stelt het stadsbestuur voor grote uitdagingen. Het uitbaggeren van Zillebekevijver, aangepaste kanalisatie en filtering van het water uit zijn vijvers van Zillebeke of Dikkebus dienen aangepakt te worden. En misschien kan Ieper nog andere bronnen aanboren? Naast de verfoeilijke kwaliteit van het drinkwater blijft de vijandschap tussen de politieke strekkingen in de stad de gemoederen beroeren. De katholieke partij wil absoluut aan de macht komen en maakt zijn tegenstrevers – de liberalen – het leven zuur. In zijn zog spelen priesters en geestelijken een bedenkelijke rol met de beïnvloeding van de gelovigen. De intense vijandschap tegenover alles wat liberaal is, speelt de hoofdrol in Ieper en omgeving met als exponent een bitse woordenoorlog tussen de kranten van beide strekkingen. En dan steekt nog een nieuwe partij de kop op. Ook de socialisten zullen geleidelijk aan hun eigen rol opeisen. De wederzijdse aversie van de politieke partijen zal vele decennia kleuren en het maatschappelijk leven in Ieper beïnvloeden.
Alphonse Vandenpeereboom laat zich opmerken met zijn boekenreeks Ypriana waarin hij op zeer erudiete wijze in het verleden van de stad duikt. Zo schrijft hij onder andere een eresaluut aan de oude lakenhalle. Vandenpeereboom dompelt ons onder in het ontstaan van het belfort, de diverse vleugels van de lakenhalle, het Nieuwerck, het gulden halletje, de schepenkamer, de inrichting van Iepers uniek monument. Bij het betreden van de periode 1877-1913 valt het op hoe hard en koud de winters zijn en wat die lange weken vol strenge vorst en sneeuw in realiteit betekenen voor de werkende klasse. Armoede, ziekte, kindersterfte, ellende, honger, ontbering zijn er de exponenten van. Het werk van de ‘schoolpenning’ en andere initiatieven proberen wat te doen aan die immense problemen maar zijn niet meer dan een druppel op een hete plaat als we daarover mogen spreken in deze bevroren tijden.
Naast watertekorten krijgt de hele regio ook te maken met regelmatige periodes van grote wateroverlast en overstromingen. Zo veel waterrampen zijn het gevolg van een gebrekkige infrastructuur die voorlopig geen verbeteringen moet verwachten. Vanaf de jaren 1880 lijkt de maatschappij te veranderen en dringen zich moderne aandachtspunten op. Het onderwijs van jongens en vooral van meisjes, de maatschappelijke situatie van de vrouw, de kwestie van het stemrecht. Zijn alle Belgen wel gelijk voor de wet? De hygiënische en sanitaire toestand in de stedelijke woningen en straten komt meer en meer in het vizier. De relatie met de dramatische sterftecijfers kan niet veraf zijn.
Ieper zelf verandert, de garnizoenssoldaten verdwijnen stilaan naar de achtergrond. Verdwenen vestingen geven ruimte aan een heel nieuwe stationsbuurt die in verbinding gesteld wordt met de wegen naar Belle, Veurne en Poperinge. Spoorwegen en tramlijnen vormen een enorme uitdaging in het ruimtelijk beleid van het stadsbestuur. Ieper krijgt voor het eerst zijn eigen zwemkom. Wandelpaden rond de vestingen en het park bij de vroegere Sint-Maartensabdij en het station krijgen vorm. De afgebroken vestingen aan de kant van de Elverdingestraat scheppen ruimte voor een nieuw Minneplein met een nieuwe staatsgevangenis. Begin 1891 moeten de liberalen dan toch plaatsruimen voor de katholieken. Dat gebeurt aanvankelijk onder de leiding van Surmont de Volsberghe maar gaandeweg zal René Colaert de lakens uitdelen in de stad. De hele tijd door blijven nieuwigheden opduiken. De cinématograaf, de velocipeden, de luchtballon, de eerste aereplanes, de velodroom… Het lijkt er sterk op dat Ieper aan het begin van een nieuwe tijd staat.
