Toen de jonge Belgische natiestaat in 1831 een eigen grondwet kreeg, werd de volksjury opnieuw ingevoerd, niet alleen voor misdaden, maar ook voor politieke misdrijven en persmisdrijven. Dit boek gaat dieper in op deze laatste categorie, want in de afgelopen twee eeuwen is de juryrechtspraak in perszaken van een romantisch ideaal naar een constitutioneel fossiel geëvolueerd. De assisenhoven behandelen immers al lang geen perszaken meer en de grondwettelijke bepalingen zijn in de praktijk zo goed als dode letter geworden. Het verschil met de negentiende eeuw is groot. Een zoektocht in de gerechtelijke archieven bracht tal van assisenzaken aan het licht over journalisten, pamflettisten, romanciers en pornografen die zich toen voor hun pennenvruchten moesten verantwoorden. Vaak hadden ze het op brutale toon opgenomen tegen het establishment en de burgerlijke moraal. Toen echter bleek dat persprocessen veel ophef maakten en te vaak op een vrijspraak eindigden, hebben de autoriteiten geprobeerd om de jurywaarborg strategisch te omzeilen. Het verhaal achter deze persprocessen is daarom meer dan het relaas van de negentiende-eeuwse grenzen van de persvrijheid. Het beschrijft ook hoe een generatie ambitieuze jongeren in 1831 een staatsmodel uittekende op grond van haar eigen zelfbeeld, maar mettertijd pragmatisch met de grenzen van de persvrijheid moest schuiven om haar positie te kunnen handhaven. De negentiende-eeuwse persvrijheid stond dan ook lange tijd in de schaduw van de grondwetgever.
Bram Delbecke (1980) is historicus en jurist. Sinds 2003 is hij verbonden aan de KU Leuven Campus Kortrijk en de Afdeling Romeins Recht en Rechtsgeschiedenis van de KU Leuven. Momenteel is hij postdoctoraal onderzoeker bij het Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek (FWO).
