Musicoloog Solomon Volkov schildert in Sjostakovitsj en Stalin een aangrijpend beeld van het duel tussen de communistische tsaar Josif Stalin en de componist Dmitri Sjostakovitsj, die in de jaren twintig als wonderkind van de avant-garde op het toneel verscheen en tegenwoordig meer dan ooit in de belangstelling staat. Terwijl vooraanstaande kunstenaars als Michail Boelgakov, Boris Pasternak en Osip Mandelsjtam zwaar te lijden hadden onder het communistische bewind wist Sjostakovitsj zich, ondanks de banvloek die in 1936 en 1948 over zijn werk werd uitgesproken, staande te houden in het stalinistische landschap. Volkov plaatst Sjostakovitsj? kunstenaarsrol in het verlengde van het oer-Russische concept van de 'joerodivy', de heilige nar die de tsaar met gevaarlijke maar noodzakelijke waarheden durft te confronteren. Sjostakovitsj en Stalin leest als een intiem portret van het politieke en culturele klimaat in het Rusland van de jaren dertig en veertig.
