Zingeving in het westen

Zingeving in het Westen beschrijft drie zingevingspatronen – traditie, het strijdersethos en het christendom – die tot op de dag van vandaag bepalend zijn voor het westerse leven. Zonder traditionele zingeving zouden we letterlijk niets kunnen beginnen. Pas als we zijn ingewijd in een traditionele toewijdingswaardige wereld gaan we iets verwachten van het leven en onszelf. Peter Abspoel definieert en bekritiseert andere zingevingspatronen door na te gaan welke houding tegenover het traditionele leven ze met zich meebrengen. Een gepassioneerd verzet tegen de afhankelijkheid van traditie is aanwijsbaar in de westerse cultuur, literatuur, filosofie en theologie. Het antitraditionalisme blijkt ‘uitgevonden’ door Germaanse edelen en het bleef – terwijl er verder heel veel veranderde – een constante factor in de westerse geschiedenis. Ook het christendom ontkwam niet aan de invloed ervan, waardoor een deel van de christelijke boodschap – de oproep het traditionele leven te verrijken – in het gedrang kon komen. Zingeving in het Westen biedt een rijkgeschakeerd en verontrustend panorama van onze cultuur, geschilderd door een auteur die, dankzij zijn ervaring als antropoloog, oog heeft voor het atypische karakter ervan. ‘Dit boek houdt ons, moderne mensen, een spiegel voor waarin we vele facetten van ons leven op een verrassende wijze zien samenhangen. Elke lezer zal zich uitgedaagd voelen door de figuren die de auteur – met verve en zonder zich te verbergen – schetst.’ Paul van Tongeren, Denker des Vaderlands
-
Zingeving in het Westen is het verslag van een zoektocht naar de kern van twee zingevingspatronen die een zwaar stempel hebben gedrukt op het westerse leven: het strijdersethos en christelijke zingeving,
Een onvermijdelijk probleem dienst als leidraad bij het onderzoek. We leren zin-geven, doordat anderen ons ervan overtuigen dat er een toewijdingswaardige wereld bestaat - iets wat ze kunnen doen door te vertrouwen op traditie. Maar de traditie belaadt het leven ook met beloften die het niet kan inlossen. Zingevingspatronen worden vergeleken als antwoorden op dit probleem.
Het strijdersethos onderscheidt zich door een fel verzet tegen de afhankelijkheid van traditie, een verlangen naar iets heel anders, en een onredelijk vertrouwen in de eigen passie of ratio. Ook het christelijk geloof belooft een zekerder houvast dan traditie biedt, maar het stelt tegelijkertijd de door traditie gevormde mens als verlossingswaardig voor. Zolang we het strijdersethos omhelzen, zo betoogt de auteur, lukt het niet het patroon van christelijke zingeving helder voor ogen te krijgen en op zijn merites te beoordelen. De verkenningstocht, in de loop waarvan we tal van denkers ontmoeten, bekende en minder bekende (zoals Maurice Blondel), opent nieuwe perspectieven voor een filosofische apologetiek.
Zingeving in het Westen biedt een verrassende en confronterende cultuurkritiek, die ons helpt typisch westerse reflexen te herkennen in ons denken en handelen. Waarom denken we zo gemakkelijk dat andere dingen belangrijker zijn dan het realiseren van een leven dat mensen vertrouwen geeft in wat ze als mens kunnen doen en zijn?