Een worsteling zonder winnaars

Het boek van Anjet Daanje is een levendig verslag van een door haar bedachte Vlaams/Duitse soldaat die in de Eerste Wereldoorlog dermate geestelijk gewond is geraakt dat hij zijn geheugen is verloren.
Aan het einde van de oorlog wordt hij ergens op het platteland aangetroffen en vervolgens in een inrichting opgenomen. In 1923 wordt hij opgehaald door een vrouw die zegt dat hij haar echtgenoot moet zijn.
Dit is een interessant thema, want hoe gaat je leven verder als je je man of je kind hebt verloren in een gruwelijke en zinloze oorlog.
Hoe sterk kun je de werkelijkheid verbuigen als de mogelijkheid zich aandient om een man, die niet je echtgenoot is, toch als doodgewaande echtgenoot tot je te nemen. De soldaat uit het gesticht is Amand Coppens en de vrouw die hem ophaalt is Julienne. Zij heeft een fotozaak in Kortrijk. Deze winkel was eerder in Meenen gevestigd, maar daar vandaan is ze in 1918 verhuisd.
Naarmate de tijd vanaf 1923 voortschrijdt, blijkt de door nachtmerries geteisterde Amand, toch af en toe wat herinneringen boven water te krijgen. Hij denkt dat hij in werkelijkheid niet Amand Coppens is maar een zekere Louis, die getrouwd is met een Duitse vrouw, Käthe.
In het boek wordt minutieus het leven van Amand en Julienne beschreven in een periode dat het in Vlaanderen economisch de goede kant op gaat en het in Duitsland in economisch opzicht als maar slechter gaat. Aan het einde van het boek besluit Amand naar Duitsland te gaan om Käthe op te zoeken. Na dit weerzien gaat Amand weer terug naar Kortrijk en besluit hij om toch maar als Amand en niet als Louis, verder door het leven te gaan.
In de eerste plaats zou ik over dit boek willen zeggen dat het veel te uitgebreid is. Anjet Daanjer heeft een levendige fantasie als het gaat om het beschrijven van de leefomstandigheden waaronder mensen leven. Ik ervaar het als een groot talent als je er bladzijde na bladzijde in slaagt om met goed Nederlands taalgebruik 535 bladzijden weet vol te schrijven over het eenvoudige leven van twee mensen.
De enige kritiek op het taalgebruik die ik heb, is dat de constructie van de zinnen is opgebouwd rond het voegwoord "en".
Dit is een originele vondst waar je als lezer wel aan moet wennen, maar ik ben van mening dat dit afbreuk doet aan de leesbaarheid.
Het thema dat in dit boek behandeld wordt is best wel interessant te noemen, ware het niet dat het door de vele omfloerste omschrijvingen heeft geresulteerd in een bovenmatig dikke roman. In een interview met Anjet Daanje heeft zij gezegd dat het oorspronkelijke manuscript 1200 bladzijden besloeg, maar dat in overleg met de uitgever dit naar minder dan de helft is terug gebracht.
Wat mij betreft had het in een nog veel kortere versie uitgebracht kunnen worden. Ik heb het doorlezen van het boek als een worsteling met de zinnen ervaren.
Als metafoor moest ik denken aan de productie van een speelfilm. Hoeveel situaties en hoe uitgebreid ga je situaties laten zien die geen invloed hebben op de betekenis van het verhaal.
Ook moet ik denken aan een treinreis, bijvoorbeeld door een prachtig Zwitsers landschap. Hoe mooi deze beelden ook kunnen zijn, hoelang hou je het vol om door het raam alleen naar buiten te kijken.
Op verhalend gebied laat dit boek het afweten. Het behandelde thema is weliswaar interessant, maar er zijn te weinig levensbeschouwelijke ervaringen in verwerkt om deze omvang te rechtvaardigen.
Er zijn geen aandachtspunten die extra inzichten opleveren, er zit geen spanning in, er zit geen humor in en het boek ademt eigenlijk alleen maar traagheid uit.

Zelden heb ik met zoveel tegenzin een boek uitgelezen als dit boek "de herinnerde soldaat". Helaas ontdekte ik pas aan het einde van het boek dat je eenvoudig hele alineas kunt overslaan zonder dat er iets zinvols gaat ontbreken.
Het plezier dat je aan het lezen van een boek kunt ontlenen bestaat uit meerdere elementen, maar ik heb in dit boek geen enkel element kunnen ontdekken.
Tot de kern terug gebracht, vraag ik me af of ik enigszins plezier aan het boek heb kunnen ontlenen. Mijn antwoord hierop is dat het lezen van dit boek helaas verloren tijd is geweest en zelfs irritatie heeft opgewekt..
Als de omvang van deze roman terug gebracht zou zijn tot 150 á 200 bladziden, zou het verhaal hetzelfde zijn maar was de worsteling in ieder geval niet zo groot geweest.
Gezien de populariteit van het boek ontkom ik er niet aan om mijn associatie met het sprookje van "De nieuwe kleren van de keizer" van H.C.Andersen te noemen.
Vanzelfsprekend respecteer ik de integriteit van de mensen die het boek, om wat voor reden dan ook, gewaardeerd hebben.
Ik kan me echter niet anders voelen dan het jochie dat in de enthousiaste menigte uitroept dat de keizer in zijn blootje staat.