Beklemmend maar belangrijk verhaal

Op haar website verkondigt de Amerikaanse Amber Smith dat ze via haar boeken de deur wil openen voor bewustwording en dialoog over gvoelige onderwerpen waarmee jongeren geconfronteerd worden. Dat maakt ze met haar debuut The way I used to be meteen duidelijk.
De wereld van Eden kantelt als ze op een nacht verkracht wordt door de beste vriend van haar broer. De dader is kind aan huis en Eden is te bang om het er met iemand over te hebben. Ze sluit zich niet alleen af van iedereen die ze kent, maar ook van wie ze zelf was. Om het gebeurde te bagatelliseren gaat ze steeds verder. Ze liegt over haar leeftijd, rijgt de bedpartners aaneen, verknalt een goede relatie en ontpoort steeds meer. De enige die dit lijkt op te merken, is haar beste vriendin.
Je zou haast denken dat Amber Smith alles zelf heeft meegemaakt. De manier waarop ze het innerlijk van Eden beschrijft is zo treffend, rauw en realistisch dat het je kippenvel bezorgt. Dat begint al vanaf de eerste bladzijde: op een beklemmende manier laat ze je meebeleven hoe Eden de ochtend na de verkrachting totaal radeloos wakker wordt. De innerlijke monoloog met korte zinnen doet je als lezer zelf bijna hyperventileren. En die schrijfstijl, eerlijk en direct, zet zich het hele boek door. Dat is ook de reden waarom dit boek zo onder je vel kruipt.
The way I used to be is geen vrolijk boek. Het schuurt en wringt en je voelt je ongemakkelijk als je bedenkt dat je een indringer bent in dit afschuwelijke verhaal. Maar het biedt ook openingen om met jongeren in gesprek te gaan over consent, over seksueel misbruik en het belang van durven praten. Wat echter even goed duidelijk wordt uit dit verhaal, is dat honderd zelfhulpboeken en duizend goedbedoelde adviezen waardeloos worden als je zelf slachtoffer bent. Want dan komt de werkelijkheid en die haalt je onderuit.
Het boek beslaat vier jaar. Vier jaar waarin Eden steeds verder van zichzelf verwijderd geraakt. Hadden de ouders iets moeten opmerken? Hadden vrienden of leerkrachten de alarmbellen moeten zien? Had iemand iets kunnen doen om Eden uit de spiraal van destructief gedrag te halen waarin ze beland is? De lezer voelt aan alles dat dit een draaikolk is die haar onherroepelijk de dieperik in zal sleuren. Tenzij iemand haar een reddingsboei toegooit. Uiteindelijk zal ze zelf naar die boei op zoek moeten gaan.
Dit debuut van Smith, vertaald door Mireille Vroege, is een emotionele rollercoaster waarin je als lezer ongewild meegesleurd wordt. Hoewel het boek heel moeilijk weg te leggen is, moet het soms om even op adem te komen. Dat is helemaal de verdienste van de pakkende, realistische en beeldende schrijfstijl van Smith.