Inventieve plotlijn rondom thrillerclichés

Een origineel boek schrijf je het beste zonder clichés, maar een vaardige auteur weet wel degelijk een origineel verhaal te schrijven mét clichés. In zijn nieuwste thriller De cursus laat thrillerauteur Elvin Post (1973) zien hoe. Hij hanteert een door en door beproefd basisconcept en lardeert dat met overbekende thrillerelementen, maar ook met nieuwe ideeën en een inventief plot. Het resultaat is een boek dat leest als een trein, om het maar eens clichématig te zeggen.

In 2004 ging de carrière van Post als een raket van start toen zijn debuut Groene vrijdag meteen de Gouden Strop won. Er volgden meer thrillers evenals vertalingen, nominaties, een Diamanten kogel en een bundeling van sportcolumns. De cursus is zijn zevende misdaadroman. Zoals in al zijn boeken, speelt het verhaal zich af in Noord-Amerika, waar de auteur zelf heeft gewoond. Het was dan ook in hartje New York dat hij ooit begon met schrijven.

En beginnende schrijvers, die staan in dit boek centraal. Geen toeval dus waarschijnlijk dat hoofdpersoon en aspirant-schrijfster Carol Arrington in hartje New York woont. Samen met acht anderen neemt Carol deel aan de schrijfcursus 'Kill your darlings' bij de beroemde thrillerauteur Victor Aster. Deze vindt plaats op het afgelegen Canadese eiland waar hij woont. Mobiele telefoons en laptops zijn verboden en de veerpont meert maar eens per week aan. Bij het begin van de cursus krijgen de deelnemers een schrijfopdracht over een afgezonderde groep mensen waarvan er een aan het moorden slaat. Maar dan vallen ook op het eiland de eerste doden en lijkt tot ieders ontsteltenis iemand de opdracht letterlijk uit te voeren. Carol moet dan zien in leven te blijven, terwijl ze geen idee heeft wie de dader is.

Het basisconcept achter dit boek (een afgezonderde groep mensen, niemand kan weg en de aanwezigen worden een voor een vermoord) is op de kaart gezet door Agatha Christie met haar meesterwerk En toen waren er nog maar… uit 1939. Hierna volgden talloze andere boeken en films met hetzelfde concept, want de plotmogelijkheden die de scherp afgebakende setting bieden zijn als honing voor de thrillerbij. Daardoor is het voor de hedendaagse auteur echter niet gemakkelijk nog een interessante nieuwe insteek te vinden. Gelukkig weet Post nog toegevoegde waarde te vinden.

Dat begint al met het idee van de schrijfcursus, dat op verschillende niveaus opduikt. Zo lijkt het boek in sommige opzichten geschreven door een beginner met een chronologische verhaalopbouw, gezichtspunten in de derde persoon verleden tijd en stereotype personages. Dat geeft op het eerste gezicht een wat vlak en eenvoudig verhaal, maar bij nadere beschouwing blijken de zaken vernuftig in elkaar te steken. Het lijkt nu immers een verhaal over cursisten die een schrijfopdracht krijgen rondom mensen die in dezelfde situatie zitten als zijzelf, geschreven door de (kennelijke) schrijfcursist Elvin Post die eenzelfde soort schrijfopdracht volbrengt. Tegelijkertijd is De cursus ook een daadwerkelijke schrijfcursus gegeven door de ervaren auteur Elvin Post. En gezien het strak vormgegeven verhaal heeft hij zijn eigen schrijftip 'kill your darlings' alvast toegepast.

Gaandeweg het verhaal duiken zoals gezegd verschillende thrillerclichés op. Dat pakt doorgaans spannender uit dan had kunnen zijn, maar soms ook komisch. Ondertussen is er geen gebrek aan ongebruikelijke voorvallen, verrassende wendingen en personages die uit hun stereotype rol vallen. Aldus ontwikkelt zich toch een sterk plot met een goede spanningsopbouw en een even enge als hilarische ontknoping. De oplettende lezer zal voortijdig raden wie het gedaan heeft, maar dat is niet erg. Om binnen deze setting de dader te kennen, levert een eigen soort spanning op.

Uiteindelijk schurkt het verhaal dicht tegen een parodie aan, maar in hoofdzaak blijft De cursus toch een echte thriller. Dat is knap gedaan, al zal het wellicht ook een groep lezers afschrikken die moeite hebben met die tweeledigheid. Voor iedereen die er wel plezier in heeft, is dit boek echter eens wat anders dan de zoveelste duistere misdaadroman rond een hard-boiled detective.