Meer dan 6,3 miljoen beoordelingen en recensies Organiseer de boeken die je wilt lezen of gelezen hebt Het laatste boekennieuws Word gratis lid
×
Lezersrecensie

klassieke liberalen en neoliberalen niet op een hoop gooien

ArendStemerding 07 juli 2024
Het boek sprak mij erg aan. Ik vind echter dat Tim Fransen de klassieke liberalen en de neoliberalen te vaak op een hoop gooit, en dat is jammer omdat klassieke liberalen open zullen staan voor de boodschap dat vrijheid meer is dan individuele vrijheid en ook verplichtingen met zich mee brengt voor collectieve vrijheid en 'the common good'. En een brede steun voor deze boodschap is uiteraard belangrijk (zeg ik als klassieke sociaal-democraat).

Er is een belangrijk verschil tussen klassieke liberalen als Adam Smith en John-Stuart Mill enerzijds, en neoliberalen als Hayek en Friedman anderzijds. De eersten hadden zeker aandacht voor de gevaren van onbeperkte individuele vrijheid, en voor het belang van normen, waarden en instituties om die te handhaven. Adam Smith leefde bewust sober, had sympathie voor de Stoicijnen, en keerde zich in zowel de Moral Sentiments als de Wealth of Nations herhaaldelijk en scherp tegen decadentie en luxe-consumptie. Onderaan pagina 273 wordt Smith in dat opzicht onrecht aangedaan.

De citaten van Adam Smith die Tim Fransen op pag 195 noemt zijn eindeloos herhaald maar heel vaak misbruikt om een eigen punt te maken. Het citaat van de bakker wordt daarbij uit verband gerukt, omdat Adam Smith ook aandacht had voor het gevaar van egoisme en het belang van normen. Het beroemde citaat van de hidden hand is erg selectief gekozen, omdat de term 'hidden hand' in zijn boeken slechts 1 keer voor komt.

Op pagina 195 schrijft Tim Fransen over Adam Smith: "Hij vond dat de staat zich niet al te veel met de economie moest bemoeien. Laisser-faire kapitalisme dus." De eerste zin is zeker waar: "niet al te veel". Dat is echter wat anders dan laissez-faire = laat maar gaan, dus de tweede zin volgt niet uit de eerste, en Adam Smith was geen voorstander om alles op zijn beloop te laten.

John-Stuart Mill wordt minder vaak genoemd maar hij was een klassieke liberaal met idealen voor een betere maatschappij. Op het gebied van vrouwen-emancipatie was hij zijn tijd ver vooruit. Dat wil zeggen: hij verdedigde principes die veel verder gingen dan belangenbehartiging van de welvarende burgers.

Samenvattend: ik pleit er voor om klassieke liberalen en neoliberalen niet op een hoop te gooien, en om daarmee een brug te slaan naar klassieke liberalen die de kern van dit boek in aanzienlijke mate kunnen steunen.
2

Reageer op deze recensie

Meer recensies van ArendStemerding