Sober vakmanschap

Het uitgangspunt van het boek is natuurlijk geweldig: je vertelt de achterkant van het grote verhaal van de Trojaanse oorlog. De Ilias, het verhaal van Homerus, hét startpunt van de Europese literatuur. Wat een wereld ligt er dan aan je voeten! Ergens hoop je dat Barker helemaal los gaat, haar fantasie de vrije loop laat.

Ik had eigenlijk een feministisch boek verwacht. Een boek waarin even fijntjes duidelijk wordt gemaakt dat die overbekende protagonisten (Odysseus, Achilles, Ajax, Agamemnon) eigenlijk stomme marionetten waren, aangestuurd door de joysticks van hun gamende vrouwen, zoals ze daar zaten, achtergebleven in het kamp.

Maar al direct wordt duidelijk dat Barker de rol van de vrouwen laat zoals ze in het boek van Homerus zijn gebleven. Stilte siert een vrouw, zegt de titel al. Ze tellen niet mee, ze zijn hooguit oorlogsbuit, bedslaafje, linnenweefster, marketenster. Gebruiksvoorwerpen. En het zijn niet alleen de mannen die er zo over denken, de vrouwen zelf doen het ook. Althans, ze berusten erin, zien in dat het onzinnig is je te verzetten.

En zo ontstaat er een Homerus-getrouwe weergave van de gebeurtenissen achter de coulissen. En dat is … eigenlijk een beetje… saai. Zelfs Barker heeft het ‘nodig’ om haar verhaal te larderen met hoofdstukken vol overwegingen van Achilles. Ze neemt niet volledig het vertelperspectief van Briseïs maar brengt dus ook het perspectief van Achilles in, om voortgang te houden. Ik zie het bijna als een knieval, maar doe haar daarin mogelijk onrecht.

Ik ben dus een beetje teleurgesteld in het boek, puur omdat ik eigen verwachtingen had die Barker gewoon niet van plan is in te lossen.
En hoe doet ze het dan in deze bescheiden setting? Uitstekend, echt uitstekend. Haar taal is zeer leesbaar, over het algemeen sober, lekker verhalend, zonder al te grote snelheid, met hier en daar een verrassend beeldende uithaal. Ze neemt je mee in het verhaal. Maar nergens grijpt het je naar de keel, nergens ontroert ze diep.

Het gaat een keer over de ‘slonzigheid’ van het kamp, je wordt een keer getroffen door de wreedheid van Achilles als hij Briseïs weer eens als wegwerpartikel behandelt. Er zijn wat vraagtekens over de relatie tussen Achilles en Patroclus (tot het overnemen van de wapenrusting: een ‘versmolten identiteit’). Ik gruwel even bij de spuug die Achilles in de mond van Briseïs tuft, als hij haar aan Agamemnon moet laten (wrede bezitsdrang). Verbaas me over het kind dat ze Achilles dan toch uiteindelijk schenkt.

Ik puzzel over de wat vreemd aandoende interviewvragen, hier en daar, die de vertelster, BriseÏs, beantwoordt. Alsof een reporter bij Zomergasten haar over haar leven bevraagt.

En ben ik dan nog ergens onderweg gesticht? Ik beken dat dat iets is waar ik altijd op hoop. Een dieperliggend mysterie, een tot dusver ongekende waarheid. Nee, helaas. Afgezien van de schone zinnen ontbreekt het in het verhaal aan die gelaagdheid.

Maar ik buig voor het vakmanschap waarmee dit boek is geschreven. Ik doe het haar niet na. Is dat eigenlijk een criterium?