Gevarieerde verhalen rond een losjes toegepast thema

'Charlatans' is het resultaat van een verhalenwedstrijd van Uitgeverij Godijn rond dit thema. De eisen voor deelname waren het thema, een maximale lengte en de eis dat het een verhaal in het fantastische genre moet zijn. Na jurering in twee stappen werden de beste 25 verhalen gebundeld. De aanpak leidt tot een gevarieerde bundel van verhalen van redelijke tot goede kwaliteit. De verhalen zijn in de bundel opgenomen in de volgorde die de jury bepaalde. Als extraatje zijn er twee bonusverhalen van juryleden.

Hier kort iets over de eerste tien verhalen, daarna iets over de hele bundel.

.1. 'Apathie' van Dominique Heuff is de winnaar van de wedstrijd. Het is een mooi geschreven verhaal met meer suggereren dan vertellen. Het legt slim een verbinding met actuele wereldpolitiek, ik kon (nog?) geen relatie leggen met het thema. Ik kon me wel voorstellen dat het verhaal de start is van een veel langer verhaal waar de vele suggesties betekenis krijgen.

.2. 'Alleen' van Erwin Colson Thimister is een Big History-verhaal. Het begint met een scene die doet denken aan '2001' en eindigt met een mooie woordvondst. Het verhaal daartussen is tragisch, misschien wel té realistisch en biedt geen enkele hoop voor de mensheid. Ik wens de schrijver van harte toe dat verhaal heel weinig van zijn eigen levensovertuiging weerspiegelt …

.3. 'Moedervlek' van Daniël Warmoeskerken is een horrorverhaal. Normaal niet mijn favoriete genre maar de schrijver trof mij. Een jonge moeder raakt in een aanval van invoelbaar beschreven paniek de weg kwijt en vlucht in charlatan-geneeskunde. Het verhaal krijgt extra lading doordat in de 'echte' wereld (veel?) mensen de evidence based geneeskunde inruilen voor allerhande alternatieve humbug, de waanzin die hier wordt gedebiteerd past daar naadloos in. Het horror-element wordt meer bepaald door dat alarmerende besef dan door het paranormale sfeertje. Dit verhaal had voor mij heel goed de winnaar kunnen zijn.

.4. 'Gedachtegoed' van Karen van Someren is een mooi verhaal over een zoektocht. De zoektocht is naar een meisje, maar eigenlijk naar vastheid in een wereld waar alles digitaal is en (dus) volatiel en beïnvloedbaar. In de oceaan van meningen worden de emoties gemanipuleerd met data en marketing. Het doortrekken van de situatie van vandaag maakt het leuke sf. De afloop is ietwat voorspelbaar en de boodschap ligt er misschien net iets te dik bovenop.

.5. 'De wolf en Rooskapje' van Miriam Ootjers is een hervertelling van het bekende en inmiddels tandeloze sprookje – een vaker in de bundel gebruikte aanpak. Dit verhaal doet het creatief en amusant, af en toe mooi ironisch. Het verhaal is vlot en vrolijk leesbaar, originele observaties maken het uitstekend verteerbaar. Het is een amusante aanzet om het sprookje nieuwe tanden te geven – volgens mij meer de maatschappelijke functie van sprookjes dan het verhaaltje-voor-het-slapen-gaan.

.6. 'De like-schouwer' van Erik van der Velden begint als een leuk sf-achtig verhaal met een relevant thema: hoe 'likes' niet alleen sociale status in een bubbel bepalen, maar het hele leven. De wereld wordt mooi en geloofwaardig neergezet. In het laatste deel dwarrelt het verhaal helaas naar technologische dystopie met zombie-elementen en een horrorsausje. De verhaallijn en beslissingen van de hoofdpersonen kon ik vanaf dat moment niet meer meemaken.

.7. 'Bloedbroeders' van Jurrian Kuit is horror, vol suggestiviteit in een mooie vertelstijl. Twee vrienden hebben een bloedband en een bizarre ervaring wordt het brandpunt van een soort gezamenlijke psychose. Het verhaal blijft keurig weg van de valkuilen: het geeft niet zoveel informatie dat het daarmee de suggestie verzwakt, en het geeft tegelijk genoeg informatie om de fantasie te blijven prikkelen. Ik vond het knap geschreven.

.8. 'Alleen de levenden liegen' van Niels van Eekelen is een vlot en aansprekend verteld necromantie-verhaal. Horror-light, niet op zoek naar effecten, met een aansprekende hoofdpersoon en een mooie afsluiter. Ik heb dit verhaal met plezier gelezen.

.9. 'De markt van duizend werelden' van Charles van Wettum (van de schrijver dezes dus) is een sf-verhaal met rivaliteit tussen twee Brabantse stadjes, een markt met interstellaire handelaren en een technisch nieuwtje. Spoiler: de aanslag mislukt natuurlijk. Hier vindt u over dit verhaaltje geen mening – u zult het zelf moeten lezen.

.10. 'Vlucht AKI689' van Ronald van Assen heeft een leuk suspenseverhaal geschreven. In weinig woorden bouwt hij een mooie spanning op in een ruw geschetste sf-wereld, een klein vleugje romantiek en een achteraf voorspelbare maar op het moment zelf verrassende afsluiter. Mooi opgebouwd en goed verteld.

Na deze tien leest u in deze dikke bundel (ruim 300 pagina's voor weinig geld) nóg 17 verhalen. Om eventuele twijfel weg te nemen: die zijn vaak (bijna) even leuk, (bijna) even origineel en/of (bijna) even goed verteld als de verhalen uit de top-10. Alle schrijvers die hun inzending hebben teruggevonden in de bundel feliciteer ik van harte: het is een mooie plek voor uw verhaal!

Dit wil niet zeggen dat ik elk verhaal even sterk vond of de volgorde van de jury altijd begrijpelijk. Er zijn verhalen hoog geëindigd waarin ik het thema niet herken. Er zijn verhalen die ik duidelijk sterker vond dan sommige verhalen die erboven eindigden. Maar dan realiseer ik me dat ik mijn eigen criteria toepas en dat ik die evenmin noem als de jury die van haar. Het zij zo – een jury mag haar ongekende gang gaan en er wordt niet over gecorrespondeerd.

Wat mij betreft is het wedstrijdelement ondergeschikt aan het verzamelen van een breed pakket aan leuke verhalen. Dat is gelukt: van sprookjes tot steampunk, van detective tot horror, van harde sf tot fantasy – creativiteit ken geen grenzen. Hoewel het thema 'Charlatans' niet merkbaar tot een samenbindend element leidt, is het wél een interessante bundel van afwisselende verhalen geworden.