Een boek dat stemt tot nadenken

De vervolging van christenen is een gegeven dat genoegzaam bekend is. Vergeten daarbij is dat deze zich op hun beurt vergrepen aan het klassieke erfgoed. Catherine Nixey, dochter van een uitgetreden monnik en een uitgetreden non, ontrukt het aan de vergetelheid in Eeuwen van duisternis.

Beelden, boeken, de complete Atheense Akademei, werden verbrand en vernietigd. Slechts tien procent van de klassieke literatuur resteert en van de Latijnse is minder dan één procent bewaard gebleven. Nixey loopt zelfs niet weg voor de gedachte dat christenen aan de basis staan van de ondergang van het Romeinse Rijk!

De studie Klassieke Oudheid brengt haar ver van huis. Buiten de ontboezeming dat het christendom veel goede werken heeft gebracht waarvan ze dagelijks profiteert, neemt ze ruim afstand van het glorieuze element. Bedient zich van schokkende voorbeelden van vertrapping van polytheïsme door onverdraagzame christenen die in de naam van God mensen en hun werken op barbaarse wijze vernietigen. 'Het christelijk geloof zou een sterkere religie zijn als ze dat zou erkennen,' is haar credo.

Ze wuift het martelen van hen weg met de constatering dat ze er zelf voor gingen omdat hun in de hemel immers een voorkeurpositie wachtte. Op het moment dat ze tot die conclusie komt is, zo mag worden gevreesd, een deel van religieus Nederland al afgehaakt. Zo niet dan zal dat zonder meer het geval zijn bij haar opmerking 'dat God van deze aanvallen profijt had'. Die zal in de atheïstische hoek met enthousiasme zijn ontvangen.

Kritiek heeft ze op de grammatica van de Bijbel in Eeuwen van duisternis, een gegeven waarvoor de Romeinse geletterden hun neus ophalen. Het geloof voor het klootjesvolk, zo zet ze het neer. Veelgodendom dat het aflegt uit angst tegen repressie. Waarbij we religieus Nederland horen denken dat juist het ontbreken van de angst en rotsvaste overtuiging tot triomf hebben geleid. Waarbij triomf, het gelijk aan de auteur, ook negatieve lading in zich heeft.

De schade die ontstaat door het om zeep brengen van zoveel architectonische schoonheid is onmiskenbaar, al helemaal als het om de ongeëvenaarde impotentie van de tempel Serapis gaat. Dan toch ook bij de auteur de slotsom dat het de zwakte van het polytheïsme is dat het af moest leggen tegen een hoger geloof wat mensen een houvast geeft. Al geeft ze wat meer waarde aan de dreiging van de satan als leidmotief.

Nixey gaat diep in op onderdrukking van vreugde als hoogste goed, seksuele taboes tot in de vijfde graad en de aanrader vooral begrafenissen te bezoeken om de gevraagde trieste nederigheid te bereiken voor de christen in die dagen. 'De vlammen van de verdoemenis begonnen aan het dagelijks leven te klagen,' is één van de vele fraaie volzinnen. En de overtuiging dat 'niets een misdaad mag heten voor wie in Christus is.' 

Vlot en beeldend geschreven met aansprekend taalgebruik. Een boek dat stemt tot nadenken over een essentieel gegeven. Dat al naar gelang de instelling en overtuiging van de lezer verbaast, irriteert, verward, verrast, uitdaagt en prikkelt. Nixey waardeert haar ouders omdat ze ondanks hun  verleden zich nooit dogmatisch opstelden. En hoopt stilletjes dat het christendom ook die houding kan aannemen. Maar ze maakt het die groep natuurlijk niet gemakkelijk wanneer ze het heeft over een God als ritselaar. Dan is het de vraag of je zo’n verwachting nog wel mag hebben.