De helft van een verhaal

Kim Putters was jarenlang de directeur van het Sociaal en Cultureel Planbureau (CPB).
Dat is het instituut wat Nederland in cijfers en modellen samenvat en een feitelijke basis en onderbouwing vormt voor de plannen van politiek en overheid. Een belangrijk instituut, want, zoals wij allemaal weten; feiten liegen niet.

Het boek heeft als titel: Het Einde van de BV Nederland. Waarbij BV in een significant groter lettertype wordt neergezet. De ondertitel is: over de noodzaak van een verhaal (andere kleur) voor onze samenleving.

Interessant gegeven. Zeker na de laatste verkiezingsuitslag. Het boek lijkt te bestaan uit een analyse wat er mis is, en een oplossingsrichting. Wat er mis is is best een lange lijst. Korte termijn denken bij politici, te veel burgers zien als onderdeel van een grafiek in plaats van als individuen met een verhaal en noden, efficiëntie denken, korte termijn scoren, denken vanuit maatregelen, burgers die de overheid niet (meer) vertrouwen. Herkenbare zaken.

Op tweederde van het boek stelt Putters:
‘Terwijl de grote maatschappelijke kwesties rond wonen, klimaat, energie en sociale ongelijkheid juist om verbinding vragen tussen alle domeinen van het dagelijks leven, van de economie en samenleving, en om het verbinden van de korte aan de lange termijn. Er is meer rust, reflectie en leervermogen nodig in de Haagse beleidswerkelijkheid om de smallere blik van het spreadsheetdenken te doorbreken.’

En dan is natuurlijk de grote vraag: wat nu? Hoe dit allemaal op te lossen. Putters pleit hier voor: burger als uitgangspunt nemen, meer dialoog, burgers betrekken bij beleid, meer dialoog, betere bescherming van rechten op gebied van data, en nog meer van dit soort zaken. Waarschijnlijk ook allemaal waar, want Putters zat er dicht bij.

Wat opvalt aan de oplossing, voorgesteld door Putters, is dat het allemaal ‘middelen’ zijn. Het zijn ‘hoe’ zaken. Belangrijke zaken overigens. Het pleidooi lijkt te zijn om weg te sturen van efficiëntie en optimalisatie en de dialoog met de samenleving vorm te geven. Een nieuwe aanpak.

Putters beschrijft dus het ware een nieuwe gereedschapskist, maar wat we precies gaan timmeren met zijn allen is onduidelijk. Het is een pleidooi voor een aanpak. Wat mist is echter de uitkomst van die aanpak. Namelijk: een visie. Een samenhangende toekomstvisie is waar het uiteindelijk om draait. Iets waar we ons achter kunnen scharen. Iets wat perspectief en richting geeft. In die zin slaat Putters de plank mis. Er is geen behoefte aan een aanpak. Er is behoefte aan verbeeldend en verbindend leiderschap die samen met ‘de burger’, zoals Putters die noemt, die aansprekende visie maakt.

Wat mij betreft is het boek van Putters half af. Eigenlijk ontbreekt het meest belangrijke. De uitkomst van zijn voorstel. De ondertitel van het boek is ‘De Noodzaak van een Verhaal.’ Dat klopt. Dat heet visie. En die ontbreekt. En dat is jammer. En daarmee is boek niet af.