Een poëtisch sprookje over iets meer dan wat dan ook willen

Met ‘Krekel’ brengt Annet Schaap de opvolger van ‘Lampje’, een boek dat in geen tijd uitgroeide tot een moderne klassieker onder de kinderboeken. ‘Krekel’ speelt zich af in hetzelfde universum en enkele vertrouwde karakters uit ‘Lampje’ duiken dan ook opnieuw op. Toch staat Krekel inhoudelijk stevig op eigen benen.

Eliza en haar jongste broertje Krekel zijn weggelopen van huis. Eliza’s doel is duidelijk: ze wil de witte kliffen bereiken, in de hoop daar hun oudere broers terug te vinden. Na de komst van de nieuwe vriendin van vader is het gezin uit elkaar gevallen. Vader is volledig in haar ban en gaat ermee akkoord de oudste broers weg te sturen. Als er slecht nieuws komt over de boot waarmee de broers vertrokken zijn, kan Eliza niet geloven wat er met hen gebeurd is. Onzeker over wat hen te wachten staat vertrekken Eliza en Krekel op een lange, zware tocht, zonder te weten of ze hun broers ooit nog levend zullen terugzien.

Net zoals ‘Lampje’ is ‘Krekel’ losjes gebaseerd op een klassiek sprookje, deze keer ‘De zes zwanen’ van de gebroeders Grimm. Zoals het deze sprookjes betaamt is ook de sfeer in ‘Krekel’ vaak grimmig en vol pijn met rauwe randjes. De fysieke en emotionele tol die Eliza betaalt is aanzienlijk: haar lichaam doet voortdurend pijn en haar emoties zijn zwaar om te dragen. Eliza draagt de stemmen van haar broers met zicht mee en voelt alle verantwoordelijkheid op haar schouders. Schaap schrikt er niet voor terug om haar jonge lezers te confronteren met verlies, verdriet en volharding:

“Er is een levensgroot au in haar. Een au als een vloek, geen meisjesvloek, deze ergste piratenvloek uit het bloedigste piratenboek. Ze voelt hem in zich zinderen, met elke steek groter worden.”

Gelukkig maakt Schaaps subtiele humor het boek niet te zwaar om te lezen. Er zijn voldoende luchtige momenten om even op adem te komen.

Hoewel ‘Krekel’ klassieke sprookjespersonages bevat - zoals de boze stiefmoeder en een eerder slappe vader - zijn de Eliza en Krekel verre van stereotiep. Eliza is een bijzonder sterke heldin: ze is vasthoudend, intelligent en emotioneel complex. Ze beschermt haar broertje, maakt moeilijke keuzes en blijft doorgaan, zelfs als ze twijfelt aan zichzelf. Krekel, die aanvankelijk overkomt als een zeurderig en onzeker jongetje, ondergaat een overtuigende evolutie: hij groeit uit tot een zelfverzekerde jongen die zijn angsten overwint en zijn eigen keuzes maakt.

Jammer wel dat de vrouwen in ‘Krekel’ altijd de traditionele, zorgende posities vervullen: Juffrouw Amalia die schoonmaakt en opruimt, Eliza die niet alleen fysieke zorg maar ook de emotionele heling van haar familie moet dragen. Zelfs op het einde van het verhaal rust de last van de familie bijna volledig op Eliza’s schouders (“En Eliza is de baas, tegenwoordig.”). In een boek dat anders durven zijn als iets positiefs laat zien, is het jammer dat dezelfde subversie niet in de genderrollen zit.

Zoals we van haar gewend zijn, verzorgde Annet Schaap ook in Krekel de illustraties zelf. Haar tekeningen zijn sober maar krachtig, en sluiten perfect aan bij de melancholische en dromerige sfeer van het verhaal.

Krekel is en prachtig boek over iets meer dan wat ook willen en over verlangen naar hier en daar. Met dit boek bevestigt Annet Schaap opnieuw haar meesterschap in het schrijven van literaire jeugdboeken die jong én oud aanspreken.