Een fascinerend sleepnet

Ida Lødemel Tvedt was mij onbekend. De schrijfster is een Noorse, jonge vrouw, die gedeeltelijk in de omgeving van Bergen, Noorwegen en gedeeltelijk in Brooklyn in New York woont. Twee tegengestelde werelden en dat komt ook in haar essaybundel(of moet ik het hele boek als één essay lezen?) tot uiting.
Het opgroeien op het Noorse platteland, de belangrijke rol van de natuur, het geworteld zijn in je familie vormen het begin en het eind van de bundel.
Soms dacht ik dat ik delen van een roman las, bijvoorbeeld het begin waarin Ida een bevlogen beschrijving van haar kinderjaren geeft, waarbij kinderen als lucide wilden optreden. Ze onderscheidt twee soorten meisjes. Het zorgzame paardenmeisje en het walvismeisje, aangetrokken tot de zee als symboolvan oorsprong maar ook afgrond en verdwijning, van diepte en verwarrende verlangens. 'Vanuit de verduistering zouden we reisbrieven naar huis sturen,(…) vanuit de Challengerdiepte in de Marianentrog.'
Het geworteld zijn is een belangrijk thema waarover ze vervolgens mij bekende en onbekende denkers raadpleegt, zoals Ivar Aasen, Simone Weil, Martha Nuszbaum en Barbara Cassin. Aan het eind van het boek verblijft ze lange tijd alleen in het huis van haar grootmoeder, en draagt zelfs de kleren van haar moeder en grootmoeder om als het ware letterlijk terug te gaan naar haar roots. Paralel daaraan leest en bespreekt ze het boek Pond van Claire Louise Bennett, die in haar eentje in een hut in een Iers gehucht woont. Een boek dat zoekt naar een beschrijving van een wereld zonder interpretatie, zo dicht mogelijk bij huis.
Ik had nog nooit van Bennett gehoord en het is interessant kennis te nemen van een wereld en van schrijvers die je onbekend zijn. Over het algemeen vind ik Lødemels gedachtengoed verrassend en uitdagend. Tussen de beschrijvingen van haar kinderjaren passeert een wereld aan onderwerpen de revue: Trump en Alt-right, Breivik , het racisme debat, facisme, make-up, eenzaamheid, feminisme, haar generatiegenoten…
Eén van de grote gebeurtenissen van de afgelopen periode in Noorwegen was de slachtpartij van Breivik in Utøya. De auteur beschrijft de reactie op deze gebeurtenis en de daarbij gebezigde retoriek als spiegelbeeldig aan elkaar. 'Wat 22 juli uiteindelijk ook zal gaan betekenen, (…) het is gelukkig niet zo dat "het Noorse volk de weg uit het duister terug naar Noorwegen heeft gevonden" Noorwegen is niet het licht, Oslo is warm en grijs, veel chaotischer en leuker.', aldus de schrijfster.en chaotischer.
In Brooklyn leeft ze in een totaal andere wereld. Ten aanzien van het rassenprobleem schenkt ze veel aandacht aan Ta-Nehisi Coates, ook een schrijver waarvan ik nooit gehoord heb. Coates legt een andere visie aan de dag dan Marten Luther King, veel cynischer.
Ik vind het interessant als een schrijfster me confronteert met minder gangbare gezichtspunten, dat geeft stof tot nadenken. In tegenstelling tot de meeste critici die het boek 'Een klein Leven' van Yanagihara bejubelen, benoemt zij het tot misère porno. Een mooi begrip en ik kan me er ook wel iets bij voorstellen. 'In dit scenario is de schrijver de sadist, en ze veronderstelt een masochistische lezer, die het fijn vindt om zich in lijden te wentelen zonder erover na te denken (…).'
Niet altijd kan ik haar volgen. Alleen als de schrijvers die Ida bespreekt mij onbekend zijn en ik haar commentaar ook niet goed kan doorgronden lezen bepaalde delen van de essays moeilijker.
Ik hou van essays. De combinatie van eigen ervaringen en een persoonlijke kijk op algemene verschijnselen vind ik één van de boeiendste litteraire vormen. Tenminste als het
goed geschreven is. En schrijven kan Ida. Een aantal citaten:
'De psychoanalyse stelt scherpe vragen maar geeft botte antwoorden'
'Aan de tafel in de hoek heeft een stel dat nooit een stel zal worden een koffiedate, afgesproken via Tinder. Ze nemen elkaar de maat (…), en hebben elkaar al afgewezen als onverenigbaar, iets wat ze pas tot zich willen laten doordringen nadat ze drie keer met elkaar naar bed zijn geweest.'
'Bannon was meer punker dan conservatief, een wandelende microagressie, en in zijn gezicht zagen zijn discipelen een schuurpapier dat de werkelijke vorm van de openbaarheid tevoorschijn zou brengen. Een ideologische scrubcrème.'
Lezen dus, deze fascinerende dame.

Rina Sikkema