De geesten boeit tot de laatste pagina

In oktober 2007 keert Mark Oostermans weer terug naar Brussel, na een lange tijd voor Artsen zonder Kleur gewerkt te hebben in het Afrikaanse kamp Bilonga. Nadat zijn relatie met Kristien op de klippen is gelopen, wist hij niet wat hij met zijn persoonlijk bestaan moest aanvangen. Artsen zonder Kleur bood hem een uitweg. De Geesten is geschreven in de vorm van een verslag, een therapeutisch boek, waarin Mark zijn verhaal aan Kristien vertelt.

In West-Afrika komt Mark voor het eerst terecht in een kamp waar slachtoffers van een niet-neutrale ramp worden opgevangen. Veel te klein van omvang voor de opvang van meer dan 5.000 vluchtelingen die verdreven zijn, versplinterd en zonder samenhang. Ze hebben nauwelijks perspectief en lijken reddeloos verloren: wandelende doden. Hoewel Marks uitgangspunt is dat mensen fundamenteel onschuldig zijn, kost het hem soms moeite om neutraal te blijven.

In West-Afrika ontmoet Mark het hoofd van het medische team: Jeroen Ullings. Jeroen is een eigenzinnige man die houdt van provocerende opvattingen over leven en dood, over liefde, wetenschap en moraal. In zijn ogen zijn de mensen saai en verzinnen ze niets nieuws. Het zijn passieve denkers die de wegen van de wetenschap volgen, bang als ze zijn om een niet-wetenschappelijk idee te krijgen. Voor Jeroen heeft het leven weinig intrinsieke waarde en hij kijkt neer op hen die wel geloven in een toekomst voor de mensen in het kamp. Zijn negativiteit werkt als een langzaam-werkend gif, waardoor mensen steeds minder gemotiveerd raken.

Yves Petry (1967) stelt in De Geesten ondermeer de drijfveren van de artsen van A.z.K. aan de orde. Is het medemenselijkheid? Willen de artsen ‘lekker gemakkelijk’ voor Jezus spelen en ontlopen ze zo hun persoonlijke problemen in het eigen land? Feit is wel dat eigenlijk niemand van de artsengroep in het kamp in staat is intieme persoonlijke relaties aan te gaan. Wellicht is dat de manier waardoor ze het hoofd kunnen bieden aan de dagelijkse ellende die ze meemaken?

De Geesten boeit, maar dat is niet eens zozeer te danken aan het verhaal dat Mark aan zijn ex-geliefde vertelt. Het lijkt alsof dit maar bijzaak is, een kapstok om iets anders aan op te hangen. De Geesten boeit vooral door het mensbeeld dat Petry schetst en dat de lezer steeds opnieuw prikkelt om na te denken. Zo stelt hij dat verliezers waarachtiger individuen zijn dan winnaars, die in zijn ogen slechts producten zijn van collectieve krachten. En daar mag je als lezer best even over nadenken.