Herinneringen uit een verre jeugd

Herinneringen uit een verre jeugd
‘Pikzwarte stakerige stilte beende om hen heen, trok zwarte vegen over hun monden.’ Wat is er toch gebeurd op Marts zesde verjaardag? In het nieuwe boek van Bertram Koeleman ‘Dit is jouw tijd’ probeert Mart Rebius antwoord te krijgen op deze vraag.
Koelewijn schrijft romans waarin magisch realistische elementen voorkomen. Zo ook in ‘Het wikkelhart’ dat in 2018 genomineerd was voor de BNG Bank Literatuurprijs.
Mart Rebius is een veertiger die op een dag te horen krijgt dat zijn vader is overleden. Tijdens de begrafenisplechtigheid ziet hij een schim van zijn evenbeeld. Hij heeft visioenen uit zijn jeugd, van zijn ouderlijk huis en van zijn zesde verjaardag. Deze beelden zijn zo sterk dat Mart gaat onderzoeken wat er gebeurd is op deze verjaardag. Zijn ouders zijn na zijn eerste verjaardag gescheiden en hebben nauwelijks nog contact met elkaar.
Mart organiseert maandelijks jaren ‘90 feesten in zijn grote huis. Onbekende mensen komen hierop af en de beveiliging zorgt voor het goede verloop van de avonden. Zijn gevoel om de waarheid te ontdekken over zijn verleden is zo groot dat Mart zijn jeugd gaar nabootsen. Hij koopt zijn ouderlijk huis en richt het samen met zijn moeder in zoals het vroeger was. Ook huurt hij acteurs in die op familieleden en vrienden van vroeger lijken. De acteur die zijn vader speelt lijkt als twee druppels water op hem. Zal Mart achter de waarheid komen? Waarom mist hij nagels van zijn hand? Waarom vraagt hij niet aan zijn moeder wat er precies is gebeurd in het verleden? En hoe komt Mart aan zoveel geld om maandelijks feesten te organiseren in een groot huis en om zijn ouderlijk huis te kopen?
De setting van zijn ouderlijk huis is een feest van herkenning. Dit komt doordat Koeleman de voorwerpen en het ouderlijk huis zo beeldend beschrijft. De spullen die Mart en zijn moeder kopen zijn afkomstig uit de jaren tachtig: een eettafel van zwaar hout; stoelen in het zelfde donkere hout als de tafelpoten; jute behang, videobanden, cassettebandjes, de ribbelige structuur van het aluminium aanrecht; een snijbonenmolen, …. ‘Het verleden bestond, het was gemaakt door hem en zijn ouders, door iedereen wiens leven met dat van hen verbonden was. En dat gaf het verleden de schijn van bereikbaarheid …’ Wanneer de acteurs ook aanwezig zijn om de zesde verjaardag van Mart te vieren, lijkt het alsof de tijd stil is blijven staan. Probeer je maar eens voor te stellen hoe jouw ouderlijk huis er ook alweer uitzag.
Belangrijke motieven in het verhaal zijn de vintage spullen die Mart zoekt en aanschaft; de zin ‘Hieperdepiep Mart is zes’. Mart en zijn moeder praten niet echt met elkaar. Zij zwijgt over het verleden of verzint een aannemelijke versie voor de schim en de visioenen die Mart steeds waarneemt wanneer hij in het ouderlijk huis is. Koeleman laat zien dat het verzwijgen van gebeurtenissen of het verdraaien van de waarheid kan leiden tot trauma’s. Het is in deze roman een buitenstaander die uiteindelijk de waarheid aan Marte vertelt. Het toeval van een ontmoeting kan een leven veranderen.
‘Dit is jouw tijd’ is een fijn boek waarin veel open plekken lang onbeantwoord blijven. Heel langzaam ontvouwt het verhaal zich, maar rest wel de vraag: Hoe komt Mart aan het geld om zo luxe te leven en waarom vraagt hij niet aan zijn moeder wat er precies is gebeurd?