De stem terug gegeven

Mirjam van Biemen (1974), journalist en programmamaker bij o.a. de KRO en de NPO heeft haar boek Mama wil weg, gebaseerd op fragmenten uit het dagboek van haar eigen moeder Rieneke Eringa (1944-1983).

In het boek beschrijft ze de herkomst en de jeugd van haar moeder Rieneke en haar vader Wybo en het redelijk welvarende milieu waarin haar ouders na de oorlog opgroeiden. Ook de verkeringstijd van haar jonge ouders en de komst van de kinderen komen aan bod (waaronder Mirjam). Al snel blijkt uit de dagboekfragmenten van Rieneke hoe complex de relatie zich tussen Wybo en Rieneke ontwikkelt. Triggers zijn de hoge stress van de op niveau spelende violist Wybo en zijn drankzucht. Ook geeft Rieneke lucht aan haar frustraties vanwege de onvolwaardige verhouding en verdeling van taken in het gezin waardoor Rieneke steeds meer gaat lijden onder het zogenoemde huisvrouwensyndroom.

Het huwelijk loopt dan ook niet goed af. Tot frustratie en intens verdriet van vooral Rieneke krijgt Wybo een andere relatie. Intussen gaat het steeds meer geestelijk bergafwaarts met Rieneke. De hartverscheurende beschrijvingen van de groeiende depressie bij Rieneke ontroeren.

‘16 september 1977…
Zou de dood werkelijk rustgevend zijn? Ik heb Mirjam bij mij in bed gelegd omdat ik me alleen voelde. Toen ik mijn hart door de oordoppen extra hard voelde kloppen, dacht ik aan de dood’.
(P. 114)

De dood lijkt steeds meer de enige uitweg te bieden voor de wanhopige Rieneke. Er volgt een opname in een psychiatrische kliniek. De laatste fase van Rieneke is hartverscheurend beschreven, waarbij overigens Mirjam steeds meer zelf stem krijgt in het boek. De commentaarstem die Mirjam bezigde in het begin van het boek is dan inmiddels ook verdwenen. Niet alleen Rieneke staat centraal, maar ook de worstelende Mirjam, die haar moeder op jonge leeftijd moest verliezen en vervolgens opgroeide in een nieuw gezin van haar vader Wybo waar haar moeder voornamelijk verzwegen werd.
Met het boek Mama wil weg, geeft dochter Mirjam haar verzwegen en ondergesneeuwde moeder en zichzelf de stem terug.

Voor het schrijven van haar boek heeft Mirjam allerlei mensen die een verleden hebben met Rieneke opgezocht. Zo ook de behandelende psychiaters en artsen, en mede-patiënten van Rieneke. Waarbij sommige reacties van de medici naar mening toch wel stuitend zijn. Op deze manier ontstaat een gedegen portret van een bijzondere vrouw.

In tegenstelling tot de andere gezinsleden heeft de schrijver Mirjam van Biemen een lange weg van therapie en strijd afgelegd, waarvan mijns inziens het schrijven van dit boek ook een onderdeel is geweest.

Uiteindelijk zoekt en vindt Rieneke dus de dood. Een relatief jonge vrouw met dromen en verlangens. Met dit boek is hoogstwaarschijnlijk niet alles gezegd. Het boek is weliswaar uit, maar kan mogelijk toch nog niet dicht. Er blijven vragen. Iemand die een geliefde verliest vanwege suïcide heeft een weg te gaan in het leven die mogelijk nooit ten einde komt.

Dit persoonlijk getinte boek mag, ja moet er sowieso zijn, los van sterren. Met deze opmerking, waardeer ik dit ontroerende boek toch met vier sterren.

Nb Ik wil u overigens erop wijzen: als u dit leest en suïcide overweegt. Neem contact op met 0800-0113. Ze zijn er voor je.