Sodom en Gomorra

Philippe Claudel heeft met Schemering, een boeiende maar ook donkere parabel geschreven. Een belangrijk thema in het verhaal is de intolerantie ten opzichte van de moslimgemeenschap in het plaatsje waar het zich allemaal afspeelt.

De moord van de plaatselijke pastoor is aanleiding voor de onvermijdelijke ramp die hierop zal geschieden. De Politieman leidt het onderzoek naar dit delict samen met zijn Plaatsvervanger. Claudel weet hoe je een karaktertekening schetst. Zoals de zwakheden van de Politieman, maar ook het gekonkel en gedraai van de andere leden van de dorpselite, zoals de Burgemeester, de Notaris en de Rapporteur. Als lezer ben je volkomen gegrepen door de onvermijdelijke ontwikkelingen. Het verhaal is een stinkende en gistende poel van zonden, listen en bedrog. Claudel schrijft echter loepzuiver. Zijn pen is een lancet die onder je huid kruipt, in je eigen angsten, vooroordelen, en zwakheden snijdend. En ondanks de zwaarte en het rampzalige dat zal geschieden, kun je als lezer niet afhaken. Hij grijpt je met dit boek echt bij de morele lurven, op een ademloze wijze.

De lichtpuntjes in het boek, zoals de eenvoudige Plaatsvervanger en de jonge dochter van de Klompenmaker Lémia lopen in deze tragedie groot gevaar. De beschrijvingen van de zondes zijn aardedonker. Daarentegen zijn de lichtende sterren in het verhaal van het zuiverste water. De Plaatsvervanger lijkt wel enigszins op de ideale mens van de Franse filosoof Jean Jacques Rousseau. Hij idealiseert de mens in zijn oorsprong: toen was hij van goede natuur tot de beschaving, de cultuur, de politiek de mens verpestte. En het meisje heeft wel iets weg van de zuivere Maagd Maria.

Uiteindelijk zijn zij de enigen in dit Sodom en Gomorra die de lezer hoop geven. Het zuivere geloof en de ongereptheid van de natuur. Voor de rest figureren in de andere hoofdpersonen de moderne konkelaar en machtswellusteling die men op alle terreinen kan vinden, zoals in de politiek. Mannen die vrouwen en meisjes overweldigen. Leiders die om de macht te behouden, vernietigen. Intussen viert de zonde hoogtij!

Schemering, is een prachtige parabel waarin de ondeugden zoals lust, gulzigheid, toorn, hoogmoed hoogtij vieren. Uiteindelijk, zo lijkt Claudel ons te troosten, zullen ze vergaan. De dood is uiteindelijk (gelukkig in dit opzicht) de machtigste en in de dood zijn wij gelijk. Intussen is het licht echter wel zodanig gedempt dat de schemering steeds dieper wordt.

‘Alles sterft, dat is bekend. Mensen, dingen, steden, rijken. Het einde is ons voorland. Of je nu verheven of verachtelijk bent, aan de dood ontkom je niet.’ P. 409