een goed boek en een mooi verhaal

”Alsterdal offers more than just a crime novel in the northern environment. This is also a pretty sad family chronicle through the twentieth century, ranging from the very north of Sweden to the darkest parts of the Soviet Union history. She carries the reader all through the story without ever losing momentum. This is a very worthy sequel to her first novel.”

Kristianstadsbladet

De bekende Zweedse krant “Kristianstadsbladet” had zoals u ziet een positieve reactie op de nieuwe thriller van schrijfster Tove Alsterdal, net als nog vele andere Zweedse kranten en magazines. “Het stille graf” is Alsterdal’s tweede thriller, na haar succesvolle debuut met “De vrouw op het strand” die in 2012 verscheen en verkocht werd aan maar liefst negen landen. Tove Alsterdal (1960) woont in Stockholm en is zowel schrijfster als journaliste. Verder schreef ze ook teksten voor onder andere toneel, film en opera. Haar tweede literaire thriller “Het stille graf” is uitgegeven door uitgeverij “Prometheus” en verscheen op de markt in 2013.

Het verhaal speelt zich af in Noordelijk Zweden, dicht bij de Finse grens. Het is winter wanneer de eenzame Lars-Erik Svanberg, een voormalig skikampioen in een oude boerderij wordt vermoord. Rond diezelfde tijd keert Katrine, een Zweedse journaliste terug uit Londen naar het noorden van Zweden, nadat ze in Londen ontslagen is als correspondent voor de Zweedse radio. Wanneer ze terug thuiskomt doet ze een schokkende ontdekking: haar moeder Ingrid is dement geworden. Ze besluit samen met haar broer het huis te koop te zetten en de inboedel te inventariseren, waarna ze allerlei familiegeheimen ontdekt die al decennialang zijn verdwenen. De antwoorden hierop zijn te vinden in het stadje Kivikangas, waar haar moeder Ingrid als klein meisje woonde en meer naar het oosten, namelijk in de gevallen Sovjet-Unie. Nieuwsgierig als Katrine is gaat ze op onderzoek uit, want ze wist alleen maar dat haar moeder als kind al uit dat dorp was vertrokken. Kivikangas is echter ook de stad waar skilegende Lars-Erik Svanberg is vermoord en zo ontstaat er een dubbele zoektocht: enerzijds de zoektocht naar haar familiegeschiedenis en anderzijds de zoektocht naar de moordenaar van Lars-Erik. Tijdens haar zoektocht worden er dorpsgeheimen blootgelegd waar al in geen tachtig jaar meer over gesproken werd en die begonnen met iets heel simpels: namelijk het verlangen naar vrijheid en een beter leven.

Vanuit mijn standpunt vind ik dit een mooi en goed boek, want het verhaal is goed opgebouwd en heeft een duidelijke structuur waardoor je als lezer zonder al te veel moeite het verhaal kan volgen en je kan inleven in de personages. Tijdens het lezen kon ik me zeer goed identificeren met het hoofdpersonage, het leek alsof ik het verhaal zelf meemaakte. Dit is voor mij dan ook een belangrijk kenmerk waaraan een literaire thriller moet voldoen, je moet je kunnen inleven in de personages. Ten tweede is er de evolutie die de personages meemaken, vooral het hoofdpersonage Katrine. Zij evolueert van een ietwat bescheiden journaliste tot een zelfverzekerde dame die voor zichzelf durft opkomen en haar mening durft te uitten. Bovendien steken in het verhaal vaak onverwachte wendingen de kop op die op hun beurt het verhaal als het ware een nieuwe wending geven. Eens ik begon te lezen was het moeilijk om op een bepaald punt te stoppen, want ik had de neiging om toch nog de pagina om te draaien en te kijken wat er verder gebeurde. Ik vind dan ook dat dit boek als een echte pageturner beschouwd mag worden. Een ander pluspunt voor mij is het feit dat de karakters op zo’n mooie manier worden beschreven. Ieder personage dat Katrine tegenkomt wordt fysiek en vaak ook mentaal beschreven, dit geeft een duidelijk beeld van de personages en hun karaktereigenschappen. Wat ik echter wel gemerkt heb is dat er veel verschillende tijdslijnen door elkaar lopen. Zo vraagt Katrine bijvoorbeeld aan Empo Björnfot hoe hij naar de Sovjet-Unie is kunnen gaan en hoe het leven daar was. Empo vertelt hier dan ook heel uitgebreid over, dus het is wel nodig dat je je aandacht als lezer erbij houdt opdat je kan volgen waar en wanneer in het verhaal je je bevindt.

Wat ik ongetwijfeld het meest fascinerende vind aan dit boek is de manier waarop zij de plaatsen beschrijft waar het hoofdpersonage zich bevindt en de tijd waarnaar men soms terugkeert. Kortom ze weet waarover ze schrijft, wat voor mij al een sterk argument was om het boek eens te lezen. In het boek zit het verleden zit als ware verstopt in een soort van stilte die iets in zijn greep heeft. Het verbergt iets dat het leven een heel nieuwe wending kan geven. Er heerst dan ook een zekere onwetendheid over dat verleden. De stilte daarvan wordt dan ook beetje bij beetje verbroken doordat er steeds meer geheimen de kop op steken die dat stille verleden terug naar boven brengen.

Tove Alsterdal verrast en boeit met dit authentieke verhaal. Ze probeert grote thema's, zoals 'de mens in de draaikolk van de geschiedenis', 'lotsbestemming' en 'identiteit', op een geloofwaardige en aansprekende manier tot bij de lezer te brengen. Hierin slaagt ze zeker en vast, want het boek is in zekere zin aangrijpend dankzij die lotsbestemming en de identificatie van de lezer met het hoofdpersonage. Ik vind dat haar verhaal langs de ene kant als geloofwaardig kan geïnterpreteerd worden, want iemand die op zoek gaat naar de geheimen van haar familiegeschiedenis is volgens mij een onderwerp dat in werkelijkheid ook wel voorkomt.

Om nu te zeggen dat het boek echt spannend is, daar ben ik niet mee akkoord. Na de moord op Lars-Erik in het begin van het verhaal komt er weinig tot geen spanning meer voor in de rest van het verhaal. Enkel op het einde tijdens de ontknoping zijn er nog enkele spannende momenten aanwezig. Afgezien daarvan zit het plot goed in elkaar waardoor het zeker de moeite is om hem uit te lezen. Alsterdal slaagt erin om feiten en fictie als het ware met elkaar te verweven tot een roman waarbij het heden en het verleden op elkaar inspelen. Bovendien is het haar ook gelukt om sfeerbelevingen te schetsen van het leven in het hoge noorden van Zweden, waar het verhaal zich afspeelt. Ze weet op een uitstekende manier beelden op te roepen van besneeuwde landschappen, winterse situaties en de afgelegen dorpen in die streken waar de mensen die daar wonen op hun eigen manier tegenover het leven staan.

Eventueel wel moeilijk voor lezers uit andere landen zijn de Scandinavische namen en plaatsen die nogal moeilijk uit te spreken zijn als je de taal waarin het boek oorspronkelijk geschreven is niet beheerst. Dit hangt natuurlijk af van persoon tot persoon, hoewel ik er soms toch ook problemen mee had. Het boek is mede geslaagd dankzij de research die de schrijfster heeft gedaan rond de opkomst van het communisme eind jaren 20, begin jaren 30 en de catastrofale gevolgen daarvan voor de samenleving. Deze lopen als een soort houvast door het verhaal. Alsterdal heeft deze research dan ook heel zorgvuldig in haar boek verwerkt, wat je een beter beeld geeft van hoe het leven in die tijd er aan toe ging. Zoals ik eerder al heb gezegd weet ze dus waar ze over schrijft.

Qua belang denk ik dat het boek vooral voor de auteur zelf belangrijk is omdat het als haar tweede thriller er voor zorgt dat haar bekendheid toeneemt. Het is dus niet zozeer een belangrijk werk in de geschiedenis van de literaire thriller, want het is geen boek dat zorgt voor een ommekeer of vernieuwing in het genre. Voor mensen die geïnteresseerd zijn in de geschiedenis van het communisme en de Sovjet-Unie en die toch wel enigszins graag verhalen lezen waar er veel flashbacks zijn naar het verleden en terug zou ik dit boek zeker aanraden. Het boek is naar mijn opinie de vijf sterren die het heeft gekregen in de VN Detective en Thrillergids zeker en vast waard.