Kleurrijke inkijk in het dagelijkse leven van Egypte

De Automobielclub van Caïro is een prachtig verhaal over de hoofdstad van het destijds Britse directoraat in de veertiger jaren. De club is bijna uitsluitend toegankelijk voor Britten en andere Europeanen en wordt geleid door de first class racist mister James Wright. Een graag geziene Arabische gast is de vadsige Egyptische koning Faroek, gokverslaafd en gek op mooie meisjes.

Auteur Alaa al Aswani kende de Automobielclub van dichtbij, zijn vader had er als advocaat voor gewerkt. Hij onderbrak het schrijven van deze roman om deel te nemen aan de protesten op het Tahrirplein, die het einde betekenden van regime van Moebarak. Na de revolutie rondde Aswani het manuscript af. Mogelijk verklaart deze onderbreking het wat teleurstellende einde van het boek. De ervoor zorgvuldig opgebouwde verhaallijnen worden ineens in korte slothoofdstukken wel heel snel en minder overtuigend afgebouwd.

Het boek begint met een wat merkwaardige proloog die hint naar mogelijke censuur. De auteur trekt in een vakantiehuisje en krijgt daar bezoek van een hem onbekende man en vrouw die de tot leven gewekte hoofdpersonen van de roman blijken te zijn. Ze hebben commentaar op bepaalde delen van het manuscript en vragen hem het boek niet uit te brengen. De auteur wijst ze woedend de deur.

Tussen de proloog en de korte afronding zitten vele hoofdstukken met prachtige verhalen. Aswani is een groots verteller en heeft je al snel met de diverse hoofdfiguren in zijn grip, compleet met spannende cliffhangers. Belangrijkste decor is de Automobielclub, maar de absolute hoofdrol ligt toch bij het gezin van Abd al-Aziez, die berooid naar Caïro is gekomen. De vader vindt een eenvoudige baan in de Automobielclub en probeert zo voor zijn vier kinderen een goede toekomst mogelijk te maken. De kinderen zijn behoorlijk verschillend en laten door hun verhalen diverse facetten van de Egyptische maatschappij zien en het lijkt er op dat sommige aspecten zich niet exclusief beperken tot de veertiger jaren maar ook hun parallellen hebben in de huidige tijd.

De lakei van de koning Alkoe heeft de dagelijkse leiding in de Automobielclub en heerst met harde hand. Met wreed geweld dwingt hij respect af maar wanneer Abd- al-Aziez thuis overlijdt na in elkaar geslagen te zijn op de club begint er onder de bedienden ondergronds iets te borrelen. Dit proces is niet meer terug te draaien. Aswani weet de spanning op te voeren en laat tegelijk de vier kinderen meer op de voorgrond treden. Religieuze rituelen, de dubbele seksuele moraal, de belangrijke rol van vrouwen in het dagelijks leven, al deze zaken worden kleurrijk beschreven. Daardoor gunt de schrijver je een brede inkijk in de Egyptische maatschappij in de veertiger jaren en doorlopend naar het heden.

Aswani blijkt opnieuw een groots en meeslepend verteller en heeft ondanks een iets teleurstellende finale een boeiend boek afgeleverd dat een groot lezerspubliek verdient.