Nieuwe kijk op Islam

In een radio interview met Sinan Can over zijn Saudi-Arabië-documentaire hoorde ik over de middeleeuwse soefistische mysticus Rumi. Nou ben ik toch de vijftig al gepasseerd en geïnteresseerd in alles wat met geloof te maken heeft, maar … Rumi? … nog niet eerder kennis mee gemaakt. En da’s jammer, want die poëet schijnt een ander licht op de Islam en dan vooral op het soefisme.
Overigens ook nog eens mijn eerste kennismaking met één van de bekendste schrijfsters van Turkije: Elif Shafak.

In dit boek volgen we de parallelle levens van de 13de eeuwse Rumi en Shams (in de Nederlandse vertaling Roemi en Sjams, waarom?), de ongelukkige huisvrouw Ella uit Massachusetts met haar eerste baan als redacteur en Aziz Z. Zahara, de globetrotter wiens boek ze aan het redigeren is.

Het deel van ‘Liefde kent veertig regels’ dat in de huidige tijd speelt, over Ella die haar nieuwe liefde vindt in de mysterieuze Aziz, wil ik heel snel vergeten. Wat een slap, alledaags, nietszeggend en standaard liefdesverhaal. Je kunt ter verdediging nog aanvoeren dat het ter ondersteuning dient aan het verhaal over Rumi en zijn veertig regels van de liefde. Maar voor mij komt het op deze manier niet uit de verf. Die Aziz gedraagt zich nauwelijks als een oprechte soefi en al helemaal niet als volger van Rumi ... van Ella krijg ik de kriebels omdat ze alleen maar doet wat anderen van haar verwachten. Voor een feministisch schrijfster als Shafak valt me dat nogal tegen, of ik heb het – als man zijnde – gewoon niet begrepen.

Des te opvallender is het verschil met de vertelstijl van het deel van het boek dat in de 13de eeuw speelt. Heerlijk om te lezen. Krachtige karakters (ook de vrouwen) een spannend verhaal en een flinke handvol nieuwe inzichten. Wat wil je nog meer?!
Indrukwekkend hoe Shafak het verhaal van Rumi en Shams verteld door de ogen van de mensen om hen heen. Rumis vrouw en zijn zoons die verschillen als dag en nacht, zijn leerling, een zeloot, de leproos die aan het bedelen is buiten de moskee, de prostituee die uit het bordeel wil ontsnappen, Shams vijanden en vele anderen vertellen hun kant van het verhaal. En het mooie is dat veel hoofdstukken in elkaar overlopen: twee personen zijn in gesprek en in het volgende hoofdstuk verandert het perspectief naar de andere gesprekspartner. Mooi gedaan.

De rode draad? Eén van de veertig regels van Rumi: biedt niet te veel weerstand aan veranderingen die op je weg komen. Leef het leven en wees niet bang als alles op zijn kop komt te staan … wie zegt dat het leven waaraan je gewent bent beter is dan dat wat komen gaat?

Hmmm … laat ik maar eens wat meer van Rumi gaan lezen!