Herfstige schemering

De Franse auteur Patrick Modiano werd in 2014 onderscheiden met de Nobelprijs voor de literatuur. Het boek Slapende herinneringen uit 2017 is nadien zijn eerste publicatie. Van Modiano wordt gezegd dat hij altijd hetzelfde boek schrijft, waarin vaak dezelfde onderwerpen voorkomen. Zo is Parijs vaak de plaats waar zijn boeken zich afspelen, spelen herinneringen een belangrijke rol en doorkruist een of ander mysterie de loop van het verhaal. Eerder las ik Om niet te verdwalen uit 2014. Dat boek bevat in elk geval de ingrediënten waar de Nobel laureaat om bekend staat en nodigde uit om meer van deze schrijver te lezen.

Slapende herinneringen vormt op die ingrediënten geen uitzondering. In zekere zin heeft dat een suggestie van voorspelbaarheid in zich, maar het verveelt allerminst. De auteur verweeft herinneringen met titels van boeken die hij weer tegenkomt, koppelt adressen aan notities die ooit zijn gemaakt en wekt herinneringen aan ontmoetingen die al dan niet hebben plaatsgevonden. De sfeer die het werk oproept is dat van een herfstige avondwandeling. Tijdens het lopen doemen beelden op in de schakering van schemer en nevel, waarvan vorm en afstand spelen met de geest maar die zich nooit volledig bloot lijken te geven. Dat is precies wat de aard van de herinnering in feite is, een schemergebied tussen werkelijkheid en verbeelding.

Modiano bedient zich van prachtige metaforen, zoals wanneer hij tegen zichzelf zegt “als je je leven werkelijk zou kunnen overdoen, en dezelfde uren op dezelfde plekken in dezelfde omstandigheden zou kunnen beleven, maar dan beter, zonder vergissingen, kleerscheuren en verspilde tijd… dat zou net zoiets zijn als een manuscript vol doorhalingen overschrijven in het net.” Je kunt je inderdaad afvragen welk plezier je zou beleven aan de optimalisatie van je verleden. Zou je dan nog dezelfde persoon zijn, en de anderen? Maken de rafelrandjes dan niet wie je bent?

De 111 bladzijden ben je in een avondje zo doorheen. Wat mij bijblijft is niet eens zozeer de verhaallijn, of een verrassend plot. Het bevat wel degelijk een verrassende situatie waar de nodige spanning bij komt kijken, maar in mijn beleving is dat niet de aantrekkingskracht van het boek. Het is het spel tussen herinnering en verbeelding en dat bevestigt de auteur met zijn afsluitende zin “In je herinnering vermengen zich de beelden van allerlei routes die je hebt gevolgd en waarvan je niet eens meer weet welke provincies ze doorkruisten.”