Lezersrecensie
De ontroering van verzamelende mannen
Orhan Pamuk is zo'n soort schrijver waarbij de neiging bestaat om zijn werk te vangen in nietszeggende superlatieven, maar die je eigenlijk gewoon zou moeten ervaren. Zijn romans zijn zo veelomvattend. Op macro-niveau slaat hij een brug tussen Oost en West en hoe beide werelden elkaar beïnvloeden met hun gemeenschappelijke raakvlakken. In deze roman beschrijft hij midden jaren zeventig waarin westerse waarden (vrije partnerkeuze, seks tijdens de verloving) in opkomst zijn, maar hoe deze tegelijkertijd conflicteren met de complexe maatschappij van familietradities als trouwen binnen dezelfde stand en het belang van de deugdzaamheid van de vrouw.
De ik-figuur, Kemal, lijkt alles binnen handbereik te hebben. Hij komt uit een gerespecteerde, gegoede familie en is verloofd met een aantrekkelijke partij, de, in hun kringen begerenswaardige, Sibel. Hij heeft alleen een groot probleem: hij houdt eigenlijk meer van een winkelbediende, zijn nichtje Fusun, wiens waardigheid op de huwelijkse markt ooit is beschadigd door haar deelname aan een schoonheidswedstrijd. Ze starten een amoureuze affaire waarmee de arme Fusun haar maagdelijkheid verliest. Kemal wordt zo gedwongen tot een keuze tussen de traditionele Turkse opvattingen of de vrije liefde, maar weet die keuze niet te maken en raakt Fusun uiteindelijk toch kwijt.
Het gemis van zijn enige ware liefde wordt tot een obsessieve en ziekelijke kwaal en uiteindelijk moet ook Sibel afhaken.Deze ziekelijke obsessie (of betekent het juist een extreme uiting van liefde? Dat houdt Pamuk keurig in het midden) komt tot een hoogtepunt als Fusun weer terug in zijn leven komt en hij zich opdringt aan haar familie. Hij komt bij ze langs, bekijkt zijn geliefde in haar persoonlijke leven, besluit op een gegeven moment zelfs akkoord te gaan met de filmplannen die zij heeft met haar man Feridun. Het zijn deze passages die het meeste indruk op me hebben gemaakt.
Als lezer word je meegenomen in de psyche van een man die de intimiteit van een relatie alleen maar tot uiting kan laten komen door naar haar te kijken, door af en toe te mijmeren over wat er in haar omgaat, door soms zelfs hints te krijgen over dat het misschien toch niet zo hopeloos is als hij begint te vermoeden. Hoewel het geheel iets heeft van de stalker die macht uitoefent op een prooi, is het in de roman juist ontroerend. De enorme heftigheid waarmee emoties tot uiting komen als bijvoorbeeld haar hand vluchtig de zijne raakt laat ook de lezer niet onberoerd. Kemal wordt zeker niet gebracht als een engerd, maar als een gevoelige man die met deze constructie iets van het verleden terug probeert te halen.
Voor mij gaat deze roman uiteindelijk over de kracht van het moment, over het niet invloed uit kunnen oefenen op andere mensen en hun keuzes, maar wel de herinneringen zo kunnen rangschikken dat ze in hun betekenis een eigen leven gaan leiden. Het gaat ook over hoe anders de innerlijke wereld van een mens is ten opzichte van maatschappelijke en religieuze opvattingen.
De ik-figuur, Kemal, lijkt alles binnen handbereik te hebben. Hij komt uit een gerespecteerde, gegoede familie en is verloofd met een aantrekkelijke partij, de, in hun kringen begerenswaardige, Sibel. Hij heeft alleen een groot probleem: hij houdt eigenlijk meer van een winkelbediende, zijn nichtje Fusun, wiens waardigheid op de huwelijkse markt ooit is beschadigd door haar deelname aan een schoonheidswedstrijd. Ze starten een amoureuze affaire waarmee de arme Fusun haar maagdelijkheid verliest. Kemal wordt zo gedwongen tot een keuze tussen de traditionele Turkse opvattingen of de vrije liefde, maar weet die keuze niet te maken en raakt Fusun uiteindelijk toch kwijt.
Het gemis van zijn enige ware liefde wordt tot een obsessieve en ziekelijke kwaal en uiteindelijk moet ook Sibel afhaken.Deze ziekelijke obsessie (of betekent het juist een extreme uiting van liefde? Dat houdt Pamuk keurig in het midden) komt tot een hoogtepunt als Fusun weer terug in zijn leven komt en hij zich opdringt aan haar familie. Hij komt bij ze langs, bekijkt zijn geliefde in haar persoonlijke leven, besluit op een gegeven moment zelfs akkoord te gaan met de filmplannen die zij heeft met haar man Feridun. Het zijn deze passages die het meeste indruk op me hebben gemaakt.
Als lezer word je meegenomen in de psyche van een man die de intimiteit van een relatie alleen maar tot uiting kan laten komen door naar haar te kijken, door af en toe te mijmeren over wat er in haar omgaat, door soms zelfs hints te krijgen over dat het misschien toch niet zo hopeloos is als hij begint te vermoeden. Hoewel het geheel iets heeft van de stalker die macht uitoefent op een prooi, is het in de roman juist ontroerend. De enorme heftigheid waarmee emoties tot uiting komen als bijvoorbeeld haar hand vluchtig de zijne raakt laat ook de lezer niet onberoerd. Kemal wordt zeker niet gebracht als een engerd, maar als een gevoelige man die met deze constructie iets van het verleden terug probeert te halen.
Voor mij gaat deze roman uiteindelijk over de kracht van het moment, over het niet invloed uit kunnen oefenen op andere mensen en hun keuzes, maar wel de herinneringen zo kunnen rangschikken dat ze in hun betekenis een eigen leven gaan leiden. Het gaat ook over hoe anders de innerlijke wereld van een mens is ten opzichte van maatschappelijke en religieuze opvattingen.
3
Reageer op deze recensie
