Lezersrecensie
Evenwichtig essay
"Uiteindelijk zijn we allemaal kwetsbare wezens, die hier maar even zijn." Die boodschap vormt de kern van 'Muizenleven', een essay waarin Eva Meijer uit haar samenleven met gepensioneerde proefmuizen conclusies trekt over de omgang met dieren in het algemeen. Deze conclusies worden op een persoonlijke en beeldende manier gepresenteerd met verschillende wetenschappelijke en filosofische achtergronden. In die combinatie zie je duidelijk de verschillende expertises van de auteur terug.
Meer dan twintig proefmuizen adopteert Meijer tussen 2020 en 2022. Wolkje, Bullie, Vachtje: iedere muis krijgt een naam, want iedere muis is een individu. Het eerste deel van het essay is vooral een beschrijving van hun muizenlevens. Je leest waarom muizen worden gekozen als proefdieren (overeenkomsten met de mens, goedkoop, klein), wat voor soort proeven er worden gedaan en vooral hoe de muizen bij Meijer leven. Ze deelt haar leven met hen door bijvoorbeeld eten en muziek.
Na de eerste twee hoofdstukken wordt het werk politieker. Meijers essay vult een hiaat in de (wetenschappelijke) kennis op. Er zijn namelijk geen bestaande artikelen over de sociale levens van muizen. Dat is bijzonder omdat er jaarlijks honderdduizenden muizen worden gebruikt (en gedood) in de proefdierenindustrie. Door de beschrijving van het muizengedrag laat Meijer zien dat er echt sprake is van levende wezens. Ze voorkomt stereotypering en generalisering door iedere muis afzonderlijk te observeren en portretteren.
Daarmee breekt haar tekst met de antropocentrische filosofie, waarbij de mens centraal wordt gesteld. Door niet vanuit de mens te kijken kan er pas een pad naar gelijkwaardigheid ontstaan, aldus Meijer. Daarvoor is "wuwei" nodig: een aandachtige houding om je te verdiepen in de wereld van anderen. Dit deel van het essay is overtuigend, maar soms wat overweldigend door de zijpaden die steeds kort aangestipt worden.
Meijer is realistisch genoeg om aan te geven dat de weg naar totale gelijkwaardigheid ingewikkeld is, maar laat zien dat het stoppen met proefdieren en/of het geven van werkrechten aan proefdieren een eerste stap kan zijn. In voetnoten laat de auteur het ingewikkelde van haar eigen keuzes zien. Ze nuanceert en legt uit. Zo beschrijft ze dat ze heeft getwijfeld over dit boek, omdat ze daarmee iets doet wat ze eigenlijk niet wil: "De privacy van dieren wordt meestal niet serieus genomen, denk aan Beleef-de-lentecamera’s die vogels volgen of de eindeloze hoeveelheid dierenfilmpjes op internet, die soms heel intieme zaken laten zien zoals angst of bevallingen. In dit boek gebruik ik de muizen eigenlijk nog eens als proefdieren."
Het interessante is dat juist het beeldmateriaal het verhaal laat leven. Er zitten veel foto's in het boek, waarop je fragmenten uit het leven van de verschillende muizen ziet. Ook zijn er tekeningen, soms in close-up. Juist in deze beelden wordt zichtbaar dat het gaat om individuen. Dat sluit precies aan bij de boodschap van Meijer: "En ik denk dat de muizen het goed zouden keuren, als ze ervan wisten – muizen in onderzoeken voelen mee met hun vrienden en vreemden, en willen dat hun pijn ophoudt. Dus ik denk dat deze muizen ook zouden willen dat er een einde komt aan de pijn van de andere muizen."
Meer dan twintig proefmuizen adopteert Meijer tussen 2020 en 2022. Wolkje, Bullie, Vachtje: iedere muis krijgt een naam, want iedere muis is een individu. Het eerste deel van het essay is vooral een beschrijving van hun muizenlevens. Je leest waarom muizen worden gekozen als proefdieren (overeenkomsten met de mens, goedkoop, klein), wat voor soort proeven er worden gedaan en vooral hoe de muizen bij Meijer leven. Ze deelt haar leven met hen door bijvoorbeeld eten en muziek.
Na de eerste twee hoofdstukken wordt het werk politieker. Meijers essay vult een hiaat in de (wetenschappelijke) kennis op. Er zijn namelijk geen bestaande artikelen over de sociale levens van muizen. Dat is bijzonder omdat er jaarlijks honderdduizenden muizen worden gebruikt (en gedood) in de proefdierenindustrie. Door de beschrijving van het muizengedrag laat Meijer zien dat er echt sprake is van levende wezens. Ze voorkomt stereotypering en generalisering door iedere muis afzonderlijk te observeren en portretteren.
Daarmee breekt haar tekst met de antropocentrische filosofie, waarbij de mens centraal wordt gesteld. Door niet vanuit de mens te kijken kan er pas een pad naar gelijkwaardigheid ontstaan, aldus Meijer. Daarvoor is "wuwei" nodig: een aandachtige houding om je te verdiepen in de wereld van anderen. Dit deel van het essay is overtuigend, maar soms wat overweldigend door de zijpaden die steeds kort aangestipt worden.
Meijer is realistisch genoeg om aan te geven dat de weg naar totale gelijkwaardigheid ingewikkeld is, maar laat zien dat het stoppen met proefdieren en/of het geven van werkrechten aan proefdieren een eerste stap kan zijn. In voetnoten laat de auteur het ingewikkelde van haar eigen keuzes zien. Ze nuanceert en legt uit. Zo beschrijft ze dat ze heeft getwijfeld over dit boek, omdat ze daarmee iets doet wat ze eigenlijk niet wil: "De privacy van dieren wordt meestal niet serieus genomen, denk aan Beleef-de-lentecamera’s die vogels volgen of de eindeloze hoeveelheid dierenfilmpjes op internet, die soms heel intieme zaken laten zien zoals angst of bevallingen. In dit boek gebruik ik de muizen eigenlijk nog eens als proefdieren."
Het interessante is dat juist het beeldmateriaal het verhaal laat leven. Er zitten veel foto's in het boek, waarop je fragmenten uit het leven van de verschillende muizen ziet. Ook zijn er tekeningen, soms in close-up. Juist in deze beelden wordt zichtbaar dat het gaat om individuen. Dat sluit precies aan bij de boodschap van Meijer: "En ik denk dat de muizen het goed zouden keuren, als ze ervan wisten – muizen in onderzoeken voelen mee met hun vrienden en vreemden, en willen dat hun pijn ophoudt. Dus ik denk dat deze muizen ook zouden willen dat er een einde komt aan de pijn van de andere muizen."
1
Reageer op deze recensie
