Zintuigelijke thriller

Er zijn steeds meer Nederlandse uitgevers die de Italiaanse thriller ontdekken en dat is een prettig gegeven, omdat Italiaanse thrillers doorgaans kwalitatief van hoog niveau zijn.
Consequentie van de ontdekking van de Italianen is dat er momenteel veel werk van vroeger komt bovendrijven. Zo heeft uitgever Prometheus onlangs Bijna blauw van Carlo Lucarelli uitgegeven dat in Italië precies 10 jaar geleden haar 1e druk beleefde. Maar, beter laat dan nooit, want Bijna blauw is een mooi boek.

Het verhaal speelt zich af in Bologna waar een aantal studenten op wrede wijze wordt vermoord. De vrouwelijke detective Grazia Negro, die weinig ervaring heeft, wordt met het onderzoek belast. Zij komt al snel op het spoor van een psychopathische moordenaar die moordt met het doel zichzelf te reïncarneren. De enige getuige is de blinde jonge man Simone die de moordenaar op zijn scanners heeft horen praten en die hem aan zijn stemgeluid zou kunnen herkennen.

Vanuit het wisselend perspectief van de onervaren detective, de blinde jongen en de psychopathische moordenaar bouwt Carlo Lucarelli een spannende thriller op. Op bijzonder knappe wijze leeft hij zich in de leefwereld van zijn personages in. Het resultaat is een uniek boek dat zindert van de zintuiglijke waarneming. Het gaat om intuïtie en waarneming die meer gevoelsmatig dan verstandelijk is. Hij beschrijft de gevoelens van eenzaamheid van de blinde jongen die de gewoonte heeft om klanken te vertalen in kleur (“hij heeft een groene stem”, “de scanner kraakt blauw in een zwarte stilte”, “Een donzige stem. Een beetje zuidelijk. Paars met rode nuances.”). Muziek  speelt een grote rol voor de jongen. Lucarelli beschrijft heel zintuiglijk de jazzmuziek van Chet Baker zoals Jack Kerouac dat deed in On the Road, meesleepend, ijl, gevoelig.
Maar ook Grazia Negro wordt met gevoel neergezet, Gedurende het onderzoek, en dat is vrijwel het hele boek door, moet zij ongesteld worden en dat betekent dat zij ten prooi is aan een scala aan wisselende stemmingen die invloed hebben op haar gedrag. Het is pijnlijk en ongemakkelijk en dat krijgt de lezer gedetailleerd voorgeschoteld.
Daarnaast kruipt Lucarelli ook in het hoofd van de moordenaar die constant stemmen hoort. Een verknipt en gekweld personage, ziek, wanhopig. Zelf ook slachtoffer. 

Het enige wat je Lucarelli zou kunnen kwalijk nemen is dat hij, zoals veel Italiaanse auteurs overigens, nadrukkelijk probeert literatuur te bedrijven. Taal neemt bij hem een bijzonder belangrijke plaats in. Zo belangrijk dat het verhaal soms ondergeschikt lijkt aan de taal, terwijl de taal gewoon ten dienste van het verhaal zou moeten staan. Maar het is Lucarelli vergeven, want Bijna blauw is heel apart van toonzetting. De auteur roept prachtige beelden op in een boek dat van begin tot einde zintuiglijk  en associatief is. Gedachteflarden buitelen over elkaar heen, impressies verdringen waarnemingen, gekleurde herinneringen  worden realiteit. De lezer voelt en leeft mee, ingepakt in beelden die zijn opgebouwd uit kleuren, klanken en emoties.

Opvallend is het overigens dat de couleur locale in de eerste helft van het boek zo’n povere rol speelt. Pas halverwege wordt de Italiaanse sfeer als spannende decoratie aan het verhaal toegevoegd.

Bijna blauw is een heel speciaal boek, dat qua gevoel soms doet denken aan de weergaloze film Scent of a woman waarin Al Pacino een blinde man speelt. Het gegeven van een blinde man als enige getuige is niet nieuw, maar de manier waarop Lucarelli zijn verhaal heeft verwoord is volstrekt uniek. Bijna blauw is apart, origineel. Een boek dat je leest maar ook voelt. Het is een onvergetelijke zintuiglijke reis. Een tikje elitair, maar heel mooi.