Hitlers laatste dagen

Alan Judd is journalist en schrijver van diverse romans en biografieën waarmee hij onder andere de Guardian Fiction Award won. In zijn boek Dansen met Eva heeft hij zijn vaardigheden in beide genres verenigd. Het is een roman die leest als een thriller terwijl er vele schijnbaar waar gebeurde biografische gegevens over Hitler en zijn minnares Eva Braun worden gegeven.
Hoofdpersoon in Dansen met Eva is Edith Mecklenburg, een meisje van eenvoudige komaf dat door puur toeval de persoonlijke secretaresse wordt van Eva Braun. In die hoedanigheid is zij aanwezig in Hitlers adelaarsnest in de bergen en in april 1945 ook in Hitlers bunker waar hij als een wrak wacht op zijn onafwendbare ondergang. Edith ziet hoe Hitler onder druk van de voortdurende bombardementen zijn grip op de realiteit verliest. Als de bunker vrijwel volledig verwoest wordt en Hitler en zijn getrouwen zelfmoord plegen of vermoord worden, is Edith een van de weinigen die weet te ontsnappen. Zij trouwt uiteindelijk met haar Engelse ondervrager. Zestig jaar later, als zij al een oude vrouw is en haar echtgenoot overleden is, krijgt zij bezoek van de voormalige Duitse soldaat Hans die met haar herinneringen wil ophalen. Tegen haar zin ontrolt de nachtmerrie van de oorlog en haar persoonlijk lijden zich opnieuw aan haar geestesoog.
Dansen met Eva is geschreven als een toneelstuk. Het merendeel van het verhaal speelt zich af in het huis van de oude Edith Mecklenburg. Daar heeft zij een lang gesprek met de oude soldaat Hans die zegt het verleden tot in de details te willen kennen om in het heden te kunnen leven. Filosofische gesprekken over het feit of het verleden belangrijk is, over goed en kwaad, over schuld en onschuld, over het buitensluiten van de werkelijkheid om te overleven, over blindelings gehoorzamen of ageren, ontspinnen zich tussen de twee oude mensen, waarbij Edith een groot geheim uit haar verleden het liefst niet bespreekbaar maakt. Soms zijn de dialogen langzaam en loodzwaar, soms snel en intrigerend. Het meest boeiend daarbij is het kat en muis spel dat de twee door het leven getekende mensen met elkaar spelen.
Tijdens de lange dialoog wordt de lezer in flash backs meegenomen naar het verleden, waarin Edith de secretaresse was van Eva Braun. Edith maakte Hitler van nabij mee. Zag en voelde zijn stemmingswisselingen, doorgrondde zijn karakter en verwonderde zich over zijn relatie met Eva. Ook maakte zij de laatste dagen van Hitler mee, waarin hij alle trots en hoogmoed liet varen en verviel tot een stinkend en mummelend wrak zonder realiteitszin. Ediths gesprekspartner Hans was slechts een onbeduidende soldaat. Maar wel een soldaat die destijds een oogje had op Edith. Dat zij samen een geheim delen is duidelijk, maar wat dat is wordt pas aan het einde van het boek geopenbaard.
Dansen met Eva is een roman, maar door de flash backs naar WO II, en vanwege het geheim dat Edith en Hans delen, hangt er een constante dreiging in de lucht. Tal van vragen over Hitler, Eva en Edith zweven in de rondte en smeken om een antwoord. Het lijkt haast onontkoombaar dat de afloop gewelddadig zal zijn. Daarom is Dansen met Eva een boek dat zich laat lezen als een thriller. De beklemming, de oorlogsgruwelen, de psychische druk, de misdaden tegen individuen en de menselijkheid, ze worden zonder effectbejag beschreven.
Pijnlijk maar zuiver. Dat maakt Dansen met Eva tot een aangrijpende roman waarin herinneringen en schuldgevoel verdrongen zijn maar niet verdwenen. Een prachtig boek over twee oude mensen en de dingen die voorbij zijn gegaan. De climax is overweldigend. Dansen met Eva is een boek dat je tot in lengte van dagen bij zal blijven.