Onwezenlijke sfeer in psychologisch drama

De Duitse schrijfster Astrid Paprotta studeerde psychologie en werkte in psychiatrische inrichtingen voordat ze journaliste en later schrijfster werd. Die vroegere werkzaamheden komen duidelijk naar voren in haar nieuwste literaire thriller De onopgesmukte waarheid, waarvoor haar de prestigieuze Deutscher Krimipreis 2005 werd toegekend.

Tijdens de zinderende hitte van een uitzonderlijk hete zomer worden er in Frankfurt in hoog tempo daklozen vermoord. De gezichten van alle slachtoffers zijn zwaar opgemaakt. De jonge politie-inspecteur Ina Henkel, die worstelt met een traumatische gebeurtenis uit haar verleden, moet proberen de seriemoordenaar te pakken te krijgen. Haar collega’s adviseren haar de hulp in te roepen van Denise Berninger, de beeldschone presentatrice van het tv-programma Fadenkreuz (Opsporing Verzocht). Maar Ina aarzelt, totdat blijkt dat Berninger minimaal een van de vermoorde daklozen heeft gekend. Maar wat bewijst dat? Ina laat zich bij haar naspeuringen, tot groot ongenoegen van haar realistische collega’s, leiden door haar intuïtie. Haar wilde vermoedens lijken onwaarschijnlijk, maar heeft zij ongelijk? Vechtend met zichzelf, haar collega’s, de pers en de tijd probeert Ina nog meer moorden te voorkomen.

Hoofdpersoon Ina Henkel is een goed uitgewerkt personage. Zij is een alleenstaande vrouw. Ze heeft niet al te veel gestudeerd, is slordig en heeft zich onthecht. Zij heeft ooit iemand doodgeschoten en is daardoor getraumatiseerd. Ze kent geen angst meer en is ook niet bang voor haar gebrek aan angst. Ze heeft nachtmerries en déjà vu’s, waarin ze de fatale schietpartij weer aan haar geestesoog voorbij ziet trekken. Het staat haar functioneren danig in de weg. Toch is ze de enige met fantasie. En die blijkt hard nodig.

De sfeer in De onopgesmukte waarheid is wonderlijk onwezenlijk. Vrijwel alle personages hebben psychische problemen. Hoofdpersoon Ina is getraumatiseerd, de tv-presentatrice Denise Berninger heeft in een psychiatrische inrichting gezeten waardoor zij regelmatig dichtslaat, de stalker Michael die het doen en laten van Berninger nauwlettend volgt, is een wezensvreemde fanaticus, de daklozen zijn ontheemden die leven in hun eigen realiteit. Ook de politie zwemt rond in haar eigen onmacht. Zoveel onstabiliteit en onwerkelijkheid maakt dat de lezer zich bovenop de Himalaya waant, steun zoekend in ijle lucht. Hallucinerend, leegte alom. De dialogen van de personages zijn vaak afstandelijk en vervreemdend. De wereld is een open psychiatrische inrichting met Astrid Paprotta als leidende kracht. Maar zij kan die leidende rol goed aan.

De onopgesmukte waarheid is een thriller die bol staat van moord, geestelijke druk en spanning. De werkelijke hoofdrol is niet in handen van een bepaald personage, maar wordt vervuld door de menselijke psyche. De psyche, die reageert op aangename en in het bijzonder op onverwachte en onaangename gebeurtenissen. Volstrekt onvoorspelbaar. Astrid Paprotta heeft de psyche bestudeerd en kent alle wegen en dwaalsporen. De acties en reacties. De daadkracht en de depressies. In haar boek laat zij op fascinerende wijze zien hoe de mens door bepaalde oorzaken op het pad van de misdaad kan raken. Het tijdschrift Die Zeit heeft Paprotta de Duitse opvolgster van Patricia Highsmith genoemd. Ik kan me daar volledig in vinden.