Humoristisch puzzelen

Haar naam is even bekend als die van Coca Cola en McDonald’s. Zij is een merk en een mythe. Een miljard boeken zijn er van haar hand verkocht. Het is dus niet overdreven om te stellen dat Agatha Christie de wereld misdaadliteratuur heeft leren lezen. Zij schreef haar beste werk in de jaren dertig en veertig van de vorige eeuw. Toch zijn het geen vage vertelsels uit ver vervlogen dagen. In tegendeel. Herlezing van de fraaie hardcover herdruk van Dood van een danseres uit 1941 doet de decennia vergeten. Actueel, spannend en spitsvondig zijn slechts een paar termen die zich aandienen. Maar eveneens humoristisch, in de typisch Engelse traditie, plagerig, onderkoeld en doordrenkt met spot en zelfspot.
Het verhaal begint meteen pakkend. In de bibliotheek van de chique familie Bantry wordt het ontzielde lichaam van een jonge blonde vrouw in avondjurk gevonden. Zij is gewurgd. Niemand van de familie of van de huishoudelijke hulp zegt haar te kennen. Mevrouw Dolly Bantry roept de hulp in van haar vriendin Miss Marple omdat ze “zoveel verstand heeft van lijken.” Ook de plaatselijke politie en Sir Henry, gepensioneerd hoofd van Scotland Yard, buigen het hoofd over het raadsel. Het vermoorde meisje blijkt danseres te zijn geweest, dat op het punt stond geadopteerd te worden door de rijke, invalide Frank Jefferson. Niemand lijkt een motief te hebben voor de moord. De speurders hebben geen enkel houvast, ook niet als het lijk van een jonge padvindster in een uitgebrande auto wordt aangetroffen. Alleen Miss Marple heeft zo haar vermoedens.
Dood van een danseres is een kostelijk verhaal waarbij vele verdachten de revue passeren.
Familieleden van de oude Jefferson die een erfenis in gevaar zien komen, een mooie, gladde Jongen, een steenrijke maar leeghoofdige sufferd, een koel en berekenend nichtje, een oudere kolonel, een brutale filmacteur die zich beter voordoet dan hij is en zo zijn er nog een paar verdachte personages. Het leuke is dat Agatha Christie zich weinig moeite getroost om de karakters diepte te geven. De enige die we in het verloop van het verhaal goed leren kennen is het slachtoffer. Haar hele verleden wordt bij monde van de roddelende personages grondig uit de doeken gedaan. Het gaat Agatha Christie ook niet om diepte. Het gaat haar erom de lezer zover te krijgen dat hij/zij meepuzzelt. Kleine gebeurtenissen of uitspraken maken iemand (extra) verdacht en de lezer probeert de dader te ontmaskeren. Alleen hebben wij geen van allen het observatievermogen van Miss Marple, dus zijn onze pogingen tot mislukken gedoemd.
Miss Marple wordt in Dood van een danseres voorgesteld als een excentrieke maar beminnelijke oude vrouw die geheel van slag raakt als iemand haar vaste routine probeert te doorbreken. Zij heeft een grote mensenkennis die zij heeft verkregen door de handelingen van haar dorpsgenoten grondig te bestuderen. Die handelingen, gebeurtenissen en karaktereigenschappen van dorpsgenoten staan bij haar model voor het gedrag van de gehele mensheid. Daardoor meent zij de mannen, die allemaal hetzelfde zijn, ook goed te kennen. Dat zij door anderen vaak wordt gezien als een wijsneuzige sta-in-de-weg, deert haar niet.
Wat bij herlezing van Agatha Christie opvalt is het enorme gevoel voor humor, zowel in de dialogen als in de manier waarop zij haar karakters beschrijft. De chique Dolly Bantry vindt zo’n lijk in haar bibliotheek maar spannend. “Enigjes.” Daar wil ze enig plezier aan beleven. Zij is een voorloopster van Miss Bouquet uit de tv-serie Keeping Up Appearances. De suffige rijkeluiszoon George Bartlett heeft het verdwaasde karakter van Bertie Wooster uit de fameuze serie Jeeves van Wodehouse. Al met al een meer dan aangename hernieuwde kennismaking met Agatha Christie. Humor, spanning, meepuzzelen, fraaie typetjes die gaan van uitbundig tot zeer gereserveerd, van charmeurs tot lijntrekkers, en een aangename hoofdpersoon in de gedaante van Miss Marple. Dood van een danseres toont aan hoe leuk lezen kan zijn.