Pipjonge versie van een gouwe ouwe

Een klassieker van Charles Dickens die flink wat ingekort wordt en heel wat plaatjes krijgt, roept bij ons grote scepsis op, maar deze Comics Classic voldoet – zeker in de vertaling van Edward van de Vendel – ook aan grotere verwachtingen. Het is een leuke opwarmer voor jonge lezers die zich later aan het echte werk willen wagen en zich met plezier deze versie uit hun jeugd zullen herinneren.

Great Expectations is het droeve verhaal van Pip, die niet veel te verwachten heeft van de dames in zijn leven: zijn bazige grote zus, de zure oude vrijster juffrouw Havisham en zijn grote maar onbereikbare liefde Estella. Hij ondervindt meer vriendschap en profijt van zijn kameraad Herbert, zijn pleegvader Joe en een geheimzinnige weldoener. Eigenlijk toont romanticus Dickens vrouwen in dit verhaal niet van hun fraaiste kant. Wel zijn in deze roman zijn klassieke sociale thema’s sterk aanwezig: het verschil tussen de klassen, armoede en rijkdom, onrecht en rechtvaardigheid.

Deze uitvoerig geïllustreerde navertelling s minder sociaal-kritisch en minder dramatisch van toon dan het origineel. Bepaalde huiveringwekkende passages zijn zelfs eerder komisch, zoals de ontmoeting met de ontsnapte gevangenen op het kerkhof, de brand bij juffrouw Havisham of de ontknoping op de Theems. De armoede en het verval lijken dan ook minder schrijnend. Anderzijds staan ze zo de (op 261 bladzijden geprangde) gebeurtenissen niet in weg en verlopen die in stoomtreintempo. De bewerkers beperkten de hoeveelheid tekst tot het noodzakelijkste en lieten veel plaats voor de illustraties van Jack Noel.

Die tekeningen verluchten de tekst, zodat er nooit veel woorden op een bladzijde staan. Jonge lezers moeten zich dus niet laten afschrikken door de reputatie van dit boek. De tekeningen zijn echter niet altijd louter illustraties bij de tekst, waarbij ze uitbeelden wat er te lezen staat (bijvoorbeeld in de beschrijving van het huis van juffrouw Havisham). Ze vullen die vaak ook aan, zodat tekst en tekeningen één geheel uitmaken. Op die manier kan er bespaard worden aan tekst en nemen de tekeningen het verhaal even over, bijvoorbeeld door dialogen uit te beelden. Daarnaast zijn ze vaak ook louter voor de komische noot gebruikt: cartoons die de tekst met kwinkslagen aflossen (bijvoorbeeld geinige visitekaartjes), of met anachronistische knipoogjes (bijvoorbeeld een glitterbal boven een dansfeest) en ludiek commentaar (bijvoorbeeld soundtrack-suggesties bij bepaalde scènes). De illustrator heeft ook een voorliefde voor grappige grafiekjes, zoals taartdiagrammen met waar Pip zoal ongerust over is (inclusief clowns, blijkbaar) of een schaal van vriendelijkheid van de duivel tot Jezus, met daarop zowel juffrouw Havisham als het gevreesde X Factor-jurylid Simon Cowell.

Deze versie van Great Expectations is voor jonge lezers dus zeker wel prettig om te lezen. De uitgebreide hoeveelheid plaatjes maken zelfs romans van Dickens toegankelijk voor een publiek dat de grote schrijver niet eens voor ogen had. Je kunt vraagtekens plaatsen bij de behoefte beroemde romans te willen omvormen tot jeugd- en kinderboeken. Zelfs kleppers als Robinson Crusoë, Moby Dick, De graaf van Monte Christo en anderen werden wel vaker tot avontuurlijke jeugdboeken getransformeerd, al zijn ze nooit voor kinderen bedoeld geweest. Het devalueert de 19de-eeuwse Grote Literatuur toch enigszins. Wat zouden 19de-eeuwse lezers ervan gevonden hebben dat in de 21ste hun geliefde romans kinderboeken zijn? Laat staan de auteurs? Is een ‘verjongingskuur’ van een roman als Great Expectations de moeite waard, als de sociale kritiek er grotendeel uitgehaald is en er louter een komisch holderdebolderverhaal overblijft?

Toch heeft bijvoorbeeld zo’n 'Comic Classic' wel waarde: lezers maken al op jonge leeftijd kennis met deze allicht anders volkomen vergeten klassiekers. En grijpen misschien later naar het origineel. Al zal dat dan misschien niet altijd meevallen om gelezen te krijgen…