Een boek dat ogen opent

Het was 22 februari 2014 toen de Britse freelance journaliste Reni Eddo-Lodge besloot om haar frustraties over haar dovemansgesprekken rondom racisme te ventileren op haar blog. Het bericht ging viraal. Dankzij de vele, vaak onverwacht positieve reacties besloot ze de post verder uit te werken tot een boek, dat zopas verscheen onder de titel Waarom ik niet meer met witte mensen over racisme praat.  

Het is haar debuut, maar Eddo-Lodge komt niet onbeslagen op het ijs. Ze is een in Groot-Brittannië gerespecteerd journaliste die eerder al artikelen schreef voor onder meer The Guardian, The Independent en The New York Times. In 2018 was ze één van de zeven prominente vrouwen van het jaar volgens het tijdschrift Vogue.  

Geen term zo beladen als racisme, daarom doet Eddo-Lodge in het eerste hoofdstuk heel erg haar best om deze te duiden; de eerste vijftig bladzijden beslaan als het ware de geschiedenis van het racisme. De slavenhandel, die toch 270 jaar heeft geduurd, komt uitgebreid aan bod. Ze schrijft over kinderen die in de vroege 20ste eeuw als ‘gehandicapt’ werden weggezet omdat ze zwart waren en over de ‘Windrush’-generatie; de goedkope arbeidskrachten die massaal vanuit de Caraïben werden aangesleept om in het Verenigd Koninkrijk in de mijnen en fabrieken te werken.

In de daaropvolgende hoofdstukken ontleedt ze feilloos hoe het Britse overheidsbestel het racisme geen duimbreed in de weg legt (en soms zelfs mee in de hand werkt) en fileert ze ‘white privilege’ – een term die eigenlijk geen vertaling behoeft, maar toch een beetje ongelukkig wordt vertaald als ‘witte bevoorrechting’. Ze schrijft ook een huiveringwekkend interview dat ze had met Nick Griffin, leider van het ultrarechtse Britain First, woordelijk uit.  

Haar ervaringen als zwarte feministe krijgen (terecht) veel aandacht, net als het gegeven dat de twee gevechten, die elkaar op het eerste zicht perfect lijken aan te vullen, elkaar toch vaak in de weg zitten. Tot slot geeft ze een volledig hoofdstuk tips mee: wat kunnen mensen – gekleurd of wit – doen om het fenomeen racisme zo goed en zo kwaad het kan terug te dringen?  

Waarom ik niet met witte mensen over racisme praat is een erg belangrijke eye-opener geworden over jezelf een tweederangsburger voelen in eigen land, ook voor mensen van buiten het Verenigd Koninkrijk. Want ook al gaat het vooral over de specifieke problematiek van de eilandbewoners – over Zwarte Piet bijvoorbeeld geen woord – veel stukken kun je zonder veel adaptatie kopiëren en plakken naar de situatie in de Lage Landen.  

Eddo-Lodge slaat je murw met feiten en cijfers, getuigenissen en verslagen. Haar werk is bijzonder goed gedocumenteerd; de voetnoten beslaan maar liefst veertien pagina’s. Haar schrijfstijl is vaak erg confronterend en eigenlijk vooral door dat laatste is dit boek een absolute aanrader.