De nachtmerrie

Er zijn veel recensies geschreven over deze novelle. Ik las er vele, niet hier maar op andere sites, ter voorbereiding op het schrijven van mijn eigen recensie. Soms heb ik dat nodig omdat ik me niet goed raad weet met een boek.
Duras is een buitenbeentje in de Franse literatuur. Ze schokte de goegemeente, schreef precies zoals ze wilde, compromisloos, nonconformistisch.
De minnaar is een vorm van autobiografie waarin ze niets verhullend schreef over haar jeugd in Saigon. Een deel van Zuidoost-Azië, dat toen Indochina werd genoemd, was koloniaal bezit van Frankrijk.
Duras vertelt op een associatieve manier over haar diep ongelukkige jeugd, het disfunctionele gezin, om het maar diplomatiek te zeggen, waarvan zij de dochter was en over haar minnaar.
Deze minnaar is bijna twee keer zo oud als het meisje Duras. Bovendien is hij Chinees, wat in de toenmalige opvattingen, lees racistische, zeer problematisch was.
Wie verleidde wie? Was het verkrachting? Was het liefde? Begeerte? Het was in elk geval een ongelijkwaardige relatie.

Dit is in een notedop de inhoud van de novelle, de basis. Het gaat echter niet zozeer over de inhoud, het verhaal op zich. Het is veel meer een vastleggen van herinneringen, hoe vaag ook, want hoe eenduidig zijn herinneringen na 50 jaar? Hoe kan een 15 jarige dat wat gebeurde in een goede context zien?
Nee, het gaat om de manier waarop Duras de herinneringsflarden te boek stelt. Verwacht niet een chronologisch verhaal. De schrijfster springt van de hak op de tak. Ze bekommert zich er niet om of de lezers haar kunnen volgen. Dat kunnen ze trouwens wel, dankzij de kundigheid van Duras.

Dit boek is één van de hoogtepunten van de Franse literatuur van de twintigste eeuw. Het werd zelfs wereldwijd een succes. Mij is dat een raadsel, net als het succes van De vanger in het graan. Beide boeken zijn weinig toegankelijk, moeilijk te doorgronden. Ik wil dit illustreren met wat aangehaalde passages. Ik las de vertaling van Marianne Kaas die wat afwijkt van andere vertalingen.

blz 29
Wat ik wilde, liever dan al het andere, antwoordde ik, was schrijven, niets anders dan dat, niets. Jaloers, dat is ze. Geen antwoord, een korte blik die meteen wordt afgewend, het lichte ophalen van de schouders, onvergetelijk. Ik zal de eerste zijn die weggaat. Het zal nog enkele jaren duren voordat ze me kwijtraakt, voordat ze deze kwijtraakt, deze dochter. Van de kant van de zoons was er niets te vrezen.

blz 69
Mijn moeder voorzag niet wat er van ons is geworden doordat we haar wanhoop moesten aanzien, ik heb het vooral over de jongens, de zoons. Maar als ze het had voorzien, hoe had ze kunnen verzwijgen wat de kern van de geschiedenis van haar leven was geworden? haar gezicht kunnen laten liegen, haar blik haar stem? haar liefde? Ze had dood kunnen gaan.

blz 112
De nacht liep ten einde toen hij zich het leven had benomen, op het grote plein van de standplaats dat glinsterde van licht. Zij danste. Toen was de dag aangebroken. Het licht was om het lichaam heen gegaan.

blz 130
Bij het kleine broertje was het een onsterfelijkheid zonder onvolkomenheid, zonder woorden, zonder toevalligheid, een zuivere, gave onsterfelijkheid. Het kleine broertje was geen roepende in de woestijn. hij had niets te zeggen, elders of hier, niets. Hij had niets geleerd, hij was er nooit in geslaagd iets wat dan ook te leren. Hij kon niet praten, nauwelijks lezen, nauwelijks schrijven, soms leek het of hij niet eens pijn kon voelen. Hij was iemand die niet begreep en die bang was.

Het is de schrijfstijl die het me moeilijk maakte om dit boek uit te lezen. Het was een worsteling voor me.