Hoe goudkoorts succes de nek om draait

Het verhaal ‘Het goud’ heeft als ondertitel ‘De wonderbare geschiedenis van Johann August Suter’. En dat is precies waar boek over gaat. Het wel en wee van de Zwitser Suter.

Het verhaal speelt zich af in het midden van de negentiende eeuw. Suter, een Zwitser, trekt naar Amerika om daar zijn geluk te beproeven. En dat lukt hem. Na omzwervingen waarop hij steeds meer kennis vergaart over het land en de mensen, besluit hij naar Californië te trekken om daar een zaak op te zetten. Hij heeft de wind in de zeilen en zijn onderneming groeit en bloeit. Hij verwerft meer land en steeds meer mensen komen bij hem in dienst.
Maar het lot keert zich tegen hem als op zijn terrein goud wordt gevonden. Van heinde en ver komen goudzoekers naar Californië. Dat betekent het einde van Suter en zijn onderneming. Medewerkers verlaten hem, omdat ze denken dat ze met het zoeken naar goud meer zullen verdienen dan met het werken in loondienst. Suters onderneming gaat eraan. Alles ligt stil. Hij is terneergeslagen. Hij gelooft niet meer in zijn onderneming en ziet er geen heil in iets nieuws op te starten. Hij trekt zich terug. Uiteindelijk begint hij tal van rechtszaken om zijn gelijk te halen. Het lukt hem niet. Maar dan stelt een rechter hem toch in het gelijk. Suter schiet er niet veel mee op. De mensen, die hem eerst toejuichten, branden nu al zijn bezittingen plat en doden zijn medewerkers. Nieuwe wetten worden opgesteld. Suter vecht voor z’n gelijk. Tevergeefs. Door de jaren heen takelt hij zienderogen af. Oud, alleen en berooid sterft hij.

De geschiedenis van Suter lijkt op een journalistiek, historisch verslag. Regelmatig geeft Cendrars op het oog nauwkeurige beschrijvingen en feiten van voorvallen en situaties. Bijvoorbeeld hoe en via welke routes de reizen van Suter verlopen, hoeveel stuks vee hij heeft en hoeveel mensen voor hem werken. Ook vermeldt de schrijver regelmatig tijdsaanduidingen en wat in welk jaar gebeurt. Die informatie moet het verhaal een verhoogde geloofwaardigheid geven. Een verhaal dat overigens op de historische werkelijkheid is gebaseerd.

‘Het goud’ bestaat uit 17 hoofdstukken die in kleinere genummerde delen (74 in totaal) zijn onderverdeeld. Het verhaal is in een prettig leesbare stijl geschreven. Beschrijvingen worden afgewisseld door onder andere dialogen, toespraken, dagboekfragmenten en krantenartikels. De tekst ademt een beheerste, zakelijke sfeer, met als doel de historisch waarheid zo geloofwaardig mogelijk weer te geven.