Edith Bosch overwint ook de expeditie naar zichzelf

Sportbiografieën volgen vaak een vast stramien. Beginnen met een belangrijk moment, dan de lange weg die de sporter vanaf zijn of haar jeugd heeft afgelegd richting de top. Vervolgens de hoogtepunten, het afscheid en het leven na de topsport. Ook Expeditie Edith volgt dit pad grotendeels en toch is het een heel andere sportbiografie dan al die andere. Waarom? Omdat Edith Bosch samen met journalist Jasper Boks de vinger op de zere plek durft te leggen en vervolgens zoals een topjudoka betaamt daar nog eens extra hard op durft te drukken.

Voor veel sporters is een biografie een mooi moment om terug te blikken, nog voor één keer te vertellen hoe het precies zat of misschien zelfs om enkele openstaande rekeningen te vereffenen. Voor Edith Bosch is het waarschijnlijk onderdeel van het proces geweest waar ze zelf vanaf 2010 voor koos. Dat proces was een zoektocht naar zichzelf en naar de reden waarom ze zich steeds zo rot voelde ondanks al het sportieve succes.

Na jaren van zichzelf ellendig voelen ging de judoka de confrontatie met zichzelf aan, met hulp van een lifecoach. Het doel was erachter te komen op welke momenten ze zich wel gelukkig voelde. Als je de erelijst van Bosch bekijkt, kun je die momenten best invullen. Nederlandse titels, Europese titels, een wereldtitel, maar dat blijkt toch allemaal anders in elkaar te steken. Als ze vertelt hoe haar zilveren olympische plak van Athene voelt als de prijs voor de eerste van de verliezers is dat nog wel te begrijpen. Maar als ze vertelt dat ook na de titels de blijdschap of het gelukkige gevoel achterwege blijft, raak je als lezer benieuwd wat de achterliggende reden ervoor is.

Bosch blikt terug naar haar jeugd, hoe judo voor haar een veilige beschermde omgeving bood en hoe dat doorgroeide in een ondoordringbaar pantser van topsport, offers brengen en hard zijn voor jezelf en je omgeving. ‘Bitch’ Bosch was daarin een kei, zo omschrijft ze dat zelf. Ze stelde torenhoge verwachtingen waaraan ze zelf moest voldoen en vervolgens ook haar omgeving, anders liet ze dat op niet mis te verstane wijze blijken. Pas met het afbreken van dat pantser en het durven kijken naar de persoon die ze was, lukt het haar om te gaan genieten van zichzelf en van de dingen die ze doet. Zo kan ze haar topsportcarrière alsnog afsluiten met een goed gevoel en de laatste drie grote prijzen – zilver op het WK van 2011, brons op de Spelen van Londen en het teamgoud tijdens haar laatste EK – vieren met trots en plezier. Ook blikt ze terug op haar deelname aan het survivalprogramma Expeditie Robinson waarmee ze bekend werd buiten de wereld van sportfans. 

Expeditie Edith is een nietsontziende blik in de spiegel van een supersuccesvolle judoka die laat zien dat aan veel van dat succes een keerzijde zat. Zoals de judoka Bosch keihard was voor zichzelf op de tatami en in de trainingshal, zo genadeloos durft ze ook voor zichzelf te zijn in haar terugblik. Ze hekelt de vroegere versie van zichzelf die vond dat iedereen maar rekening moest houden met de topsporter Edith Bosch en zijn agenda op die van haar moest aanpassen. Ze vertelt ronduit eerlijk over haar eigen onbegrip op het moment dat haar ouders het totaal met haar hebben gehad, maar bekent ook hoe ze zo met zichzelf bezig is dat ze haar moeders verjaardag vergeet. Uiteindelijk, zo bekent ze, is ze met zichzelf en met haar omgeving in het reine gekomen en daar is dit boek het resultaat van. Een eerlijk beeld dat nergens van extra glans is voorzien en waarschijnlijk daarom zo straalt.