De meest gehate vrouw van België

‘Ex-vrouw Dutroux mag van rechtbank eerder vrij,’ zo sierde de kop van een artikel van de Volkskrant op 1 augustus 2012. In 1996 is Michelle Martin veroordeeld tot medeplichtigheid aan ontvoering, seksueel misbruik en moord. Ze heeft de slachtoffers laten verhongeren terwijl Marc Dutroux in de cel zat. Ze was doodsbang heeft ze laten weten. België reageerde vol afschuw en haat. De vrijlating is dan ook een donderslag bij heldere hemel. Kristien Hemmerechts heeft de zaak van een ander perspectief belicht. De vrouw die de honden eten gaf werd een succes en dat is niet zonder reden.

Ondanks het feit dat Michelle Martin de meest gehate vrouw van België is, weet Hemmerechts de haat en afschuw om te zetten in begrip. De daden van Martin worden niet goedgekeurd, maar ze worden wel inzichtelijk gemaakt. Een man als Dutroux. In het boek M., maken het voor Martin ook niet makkelijk. Daar komt bij dat Dutroux ook niet geheel toerekeningsvatbaar is, hij is het product van zijn jeugd. De problematische opvoeding is de oorzaak van deze zaak. Kun je Dutroux aanrekenen dat zijn jeugd niet geheel rozengeur en maneschijn was? De auteur laat deze vraag in het midden en laat de lezer hier graag zelf een antwoord op vormen.

Ondanks de psychologie weet de auteur zich bij de feiten te houden. Ze gaat niet geheel met Martin, in het boek Odette, mee. ‘Niets is grimmiger dan trouwen in een gevangenis. Er was geen feest, geen mooie witte jurk, geen bruidsmeisjes, geen cadeaus, geen familie. Er was een document waarop wij en onze getuigen een handtekening moesten plaatsen. Mijn moeder wilde niet komen.’ Deze passage laat meteen zien dat de sfeer alles behalve leuk was. Odette moest getroffen zijn door het feit dat de trouwerij in een gevangenis moest beginnen. Hierbij weet Kristien Hemmerechts een beroep te doen op de empathie van de lezer, toch blijft ze dicht bij de feiten.

Bovendien zit er meer in het boek dan alleen maar het leven van Odette te beschrijven. Hoe ver moet je eigenlijk gaan als moeder? Wat is liefde en wat is angst? Deze vragen staan ook centraal in het boek. Dat liefde blind maakt mag duidelijk zijn. Odette geeft zelf ook al aan dat M. misschien niet de juist is, toch overwint de liefde. Maar wat als angst op de loer ligt, hoe zou jezelf handelen in een dergelijke situatie? Odette vindt in ieder geval M. het ook niet makkelijk heeft gehad. Deze vragen worden in het boek beantwoord. Aan de hand van deze vragen schetst ze de relatie tussen Odette en M. en voornamelijk hoe zij in staat zijn geweest tot deze gruwelijke daden. Het lijkt onmogelijk, maar je bent opgesloten in de gedachten van Odette.

Toch is het verhaal wel iets te grof geschreven. De auteur zet bepaalde thematiek heel simplistisch neer met het gekozen taalgebruik. Seks lijkt uit niets meer te bestaan dan een orgasme, terwijl er meer is dan dit. De gekozen taal is duidelijk en bereikt zijn doel wel. Het had echter wel wat minder gemogen.

Al met al weet het schrijver weet de schrijver een kunstwerk neer te zetten. Het is een psychologische oefening die de lezer op de proef weet te stellen. ‘Een indringend boek: de lezer kan amper ontsnappen aan haar gedachtegang,’ dat stelt Opzij. Uiteindelijk is Michelle Martin vervroegd vrijgekomen. Ze heeft slechts zestien van de dertig jaar achter de tralies gezeten. Ondanks het protest van België. Ze is opgenomen in een klooster, waar haar geleerd wordt wat waarden en normen zijn. Geweld bestrijdt je namelijk niet met geweld.