Wanneer waanzin de werkelijkheid overtreft

Een recensie van Mijn vader is een vliegtuig van Antoinette Beumer

De succesvolle Eva, bijna veertig, lijkt alles te hebben: een gelukkig gezin, een succesvol bedrijf en binnenkort het huis van haar dromen. Na de plotselinge dood van haar moeder wordt Eva echter steeds angstiger. Ze heeft nachtmerries en raakt ervan overtuigd dat er gevaar dreigt voor haar en haar kinderen. Gaandeweg verliest Eva steeds meer de grip op de werkelijkheid. In haar zoektocht naar de oorsprong van haar angsten ontdekt ze hiaten in haar geheugen. Als ze besluit contact op te nemen met haar vader, die al 33 jaar in een psychiatrische inrichting verblijft, is dat het begin van een beangstigende ontdekkingsreis naar het verleden. Mijn vader is een vliegtuig, het literaire debuut van regisseur Antoinette Beumer, is een bijzonder mooie psychologische roman die de grens tussen feit en fictie bewandelt.

Antoinette Beumer vond inspiratie voor Mijn vader is een vliegtuig in haar eigen verleden. Haar vader had, waarschijnlijk, een bipolaire stoornis en woonde jarenlang in een psychiatrische inrichting. Hoofdpersonage Eva heeft dan ook behoorlijk veel met Antoinette gemeen; een afstandelijke moeder, de aantrekkelijke vader die werkte als purser voor de KLM maar daarna in een inrichting belandde en de misschien onbewuste angst om zelf gek te worden.

Aan het begin van Mijn vader is een vliegtuig leren we Eva kennen als een echte zakenvrouw, altijd bezig met to-dolijstjes en gewend om de touwtjes in handen te nemen. Zelfs de uitvaart, oftewel het Ode-aan-het-leven-feest, van haar moeder regelt ze het liefste helemaal zelf, net als dat ze het besturen van de lijkwagen niet uit handen wil geven. Gedurende het verhaal zien we echter dat haar zelfvertrouwen verdwijnt en dat Eva niet langer in staat is haar onberispelijke imago in stand te houden. Ze valt midden op de dag in slaap, doet 's nachts geen oog toe en moet gedwongen een maand verlof nemen van haar werk. Maar wat te doen met al deze onverwachte vrije tijd? Ze besluit in het huis van haar overleden moeder te trekken om op te ruimen en af te rekenen met de gaten in haar geheugen.

Er zijn verschillende vragen die Eva bezighouden: Waarom is ze grotendeels opgegroeid zonder vader? Waarom raakte de band met haar moeder zo verwaterd? En wie was de man die naast haar moeder lag toen ze stierf? Wanneer Eva het contact met haar vader probeert te herstellen, komen er steeds meer herinneringen uit haar jeugd terug. Dergelijke onverwerkte trauma's stellen de scheidingslijn tussen fictie en realiteit echter enorm op scherp. Is de altijd zo geordende Eva bezig haar verstand te verliezen?

Mijn vader is een vliegtuig is een bijzonder mooi boek waarin psychische stoornissen inzichtelijk gemaakt worden. Hoewel ik de laatste tijd meer boeken rond dit thema heb gelezen, voelde het debuut van Antoinette Beumer toch zeer authentiek aan - hoogstwaarschijnlijk door de manier waarop ze haar eigen ervaringen doorheen het fictieverhaal heeft verweven.

Vooral de vertelvolgorde, door middel van flashbacks naar hervonden herinneringen maakt het boek zeer intrigerend. Je leest het complete verhaal vanuit het oogpunt van Eva, waardoor je net als zij de puzzelstukjes langzaam maar zeker bij elkaar weet te rapen. Soms desoriënterend, maar op deze manier een meer dan geloofwaardige inkijk in de menselijke psyche. Bovendien zorgt deze onbetrouwbare verteller ervoor dat je het boek niet wilt wegleggen, want wat gaat Eva nog allemaal ontdekken over haar eigen verleden? En lukt het haar het verleden achter zich te laten en op zoek te gaan naar haar eigen toekomst?

Een intrigerende karakterschets van een succesvolle vrouw op het randje van de waanzin ★★★★

Deze recensie verscheen ook op Boekvinder.be.