Een frisse reset voor een verwarde tijdsgeest

Het boek vangt aan met een uitspraak van Anton Tsjechov: “De mens zal beter worden als je hem toont hoe hij is.” De erudiete Rutger Bregman als ‘correspondent van de vooruitgang’ toont het ons in dit vriendelijk (ik zat vaak met een brede glimlach op mijn gezicht!) leesbaar geschreven boek.
Ik vind het moeilijk om een review over dit boek te schrijven. Het betekent dat ik dit boek ga dichtslaan. Gevoelsmatig wil ik liever in dit boek blijven wonen. Het biedt een nieuwe benadering om de wereld van nu, zoals we die hebben leren kennen, opnieuw vorm te geven. Hier geen optimistische of pessimistische kijk op verleden - heden - toekomst, maar één van een helder uitzicht op mogelijkheden. Rutger Bregman zet de nieuwe mens, een ‘possibilist’, op de kaart. Zijn logica en verhaal snijdt hout en dat is geen wonder, want zijn achtergrond is wetenschappelijk van aard (historicus) en hij wordt van binnenuit (als opiniemaker) gedreven om de wereld weer een vriendelijker, veiliger en vreedzamer oord te maken zoals dit ooit hoogstwaarschijnlijk in onze jagers- en verzamelaarstijd de gewoonte was.

Goed, ook hij gaat uit van een aanname, dat de meeste mensen deugen, dat wij van nature afstammen van de Homo Puppy (taalvirtuoos ten dop!) maar de theorie die zijn conclusies ondersteunt staat als een huis van beton. Rutger is intelligent, hij maakt standvastig gebruik van de rede en de wetenschappelijke methode, hij filosofeert over zijn uitspraken als een ware puppy-versie van Socrates en probeert tegelijkertijd zijn eigen en andermans gedachten te falsificeren door deze te meten aan de onderkoelde maatlat van cynische twijfel. Het doet mij denken aan het leven zowel bloedserieus als met een flink korreltje zout nemen. De ideale houding om waarachtige kennis te verwerven zegt de wetenschapsfilosofie. Hij maakt gedisciplineerd gebruik van ‘Ockhams scheermes’ (Wikipedia: Het 'scheermes' – een term die Ockham zelf niet gebruikte – symboliseert het wegscheren van alle onnodige ingewikkeldheden om bij de eenvoudigste verklaring uit te komen. Ockham gebruikte dit principe om speculatieve begrippen in de filosofie af te wijzen).

Niet alleen uit dit boek, maar ook van de pedagogiek leerde ik dat mensen niet (deugdelijk) kunnen functioneren zonder verwachting en laat die verwachting nu een sterke voorspeller zijn van de uitkomst! Verwachtingen zijn toekomstvoorspellers pur sang en de ondertitel van dit boek luidt dan ook: een nieuwe geschiedenis van de mens. Rutger spreekt hier over een nieuwe ‘toekomende tijd’ oftewel realiteit. Placebo of nocebo werkt als een één-tweetje voor jezelf. Het Pygmalion- of Golem-effect als één-tweetje op een ander. Hoe Rutger Bregman zijn ‘goede boodschap’ ook verpakt heeft... zijn verhaal is één groot feest om te vernemen en één en al genieten. Hij geeft niet één handreiking of twee om de lezer te wijzen op deze gulden middenweg aan mogelijkheden, maar hij biedt meerdere wegen aan, die te bewandelen zijn op weg naar constructieve vooruitgang. De verhalen die Rutger vertelt doet me zelfs denken aan grote visionairen zoals Jezus 2020 jaar geleden met zijn ‘goede boodschap’. Of beter nog aan Marten Luther King’s ‘I have a dream’. Rutger heeft het ook het beste met de wereld en mensheid voor en geeft ons met zijn expertise en kennis nuchter zijn verslag over wat er wel goed gaat (maar momenteel vaak niet gezien wordt) en hoe het beter kan gaan met ons allen op deze wereld. Koning, keizer, admiraal, shit doen ze allemaal. Net als de dagelijkse shit van ons allemaal natuurlijk. Persoonlijk was ik het meest verrast door het inzicht dat empathie kan verblinden. Dat macht corrumpeert wist ik al. Empathisch zijn is heel uitputtend voor een mens. Compassie daarentegen komt ons aanwaaien en geeft iedereen vleugels.

AKO en uitgeverij De correspondent, bedankt voor het winnen van dit boek begin 2020. Beter dan vuurwerk om het nieuwe jaar en een nieuwe realiteit mee te verwelkomen. En Rutger Bregman bedankt voor je inspiratie en de aanmoediging om te deugen in de vorm van je signering; en vooral bedankt voor het mogen winnen van je boek. Jij deugt, ik deug en wij meeste mensen deugen. Ik ben om, ik kies voor planeet A en adopteer jullie gedachtengoed, deel vurig jullie droom en ik verheug me op het kopen van jouw nieuwe boek ‘Het water komt’. Ik ben benieuwd naar hoe wij de strijd tegen het water opnieuw kunnen overwinnen.