Geweldig, meeslepend, aangrijpend, ...

Stefan Hertmans brak door bij het brede publiek met zijn succesroman Oorlog en Terpentijn. In diezelfde periode en erna werkte hij echter ook gedurende 10 jaar (!) aan de roman die erna uitkwam: De bekeerlinge. In dit boek wordt de lezer terug gekatapulteerd naar de middeleeuwen, namelijk aan het einde van de 11e en het begin van de 12e eeuw.
De bekeerlinge is een machtig boek geworden over verschillende thema’s: godsdienstfanatisme, migratie, de actualiteit t.o.v. de geschiedenis – op deze vlakken, maar ook op het vlak van degradatie van de natuur bv. - het verlies van een kind, enz.

De vrouw met als geboortenaam Vigdis Adélaïs staat centraal in het boek, zij is een dochter van een belangrijk Noormannengeslacht en een moeder van Vlaamse oorsprong, en groeit op in een beschermd milieu in het Normandische Rouen. Daar maakt ze als jong meisje kennis met David Todrós, de zoon van een joodse rabbijn en ontrolt er zich een waar Romeo en Julia-verhaal. Wat niet mocht, gebeurt toch: ze kunnen niet zonder elkaar en vluchten samen weg. Door haar vlucht zal Vigdis, die door haar bekering uit het christendom/toetreding* tot het jodendom de naam Hamoutal krijgt, steeds op de hoede moeten zijn voor de toorn van haar ‘eigen volk’, namelijk Normandische ridders die haar vader, een belangrijke man in die tijd, dienen.

Gelukkig wordt ze opgenomen door haar schoonfamilie die haar wel terzijde staat, en zal ze aan de zijde van haar schoonmoeder alle joodse gebruiken en tradities (van die tijd) leren kennen. Maar ook dit leven zal niet blijven duren door de nakende godsdienstoorlog. Hamoutal, en nog later in het boek Galana genoemd als ze in Caïro, Egypte terechtkomt, zal blijven wegtrekken van verschillende plekken, steeds een gevoel van onvolmaaktheid met zich mee dragend.

Hertmans leerde het verhaal van Vigdis/Hamoutal kennen in zijn vakantiehuis in het dorpje Monieux in de Franse Provence dat een belangrijke functie in het geheel heeft. Hier heeft hij enerzijds een archeologisch document van een buurman gekregen en is hem anderzijds verteld wat er nog van de legende van een verhaal over een 11e eeuwse schat uit een in brand gezette joodse synagoge zou zijn overgebleven in het dorp. De schrijver gaat zelf Hamoutal achterna op verschillende plekken als Rouen, Narbonne, Monieux, Caïro en Méjara, Spanje.

Deze roman is zeker en vast historisch te noemen, door de verschillende machthebbers en de politieke gebeurtenissen op de achtergrond te benoemen, maar meer nog is deze roman een prachtig voorbeeld van de kracht van de verbeelding. Doordat de auteur de route van de rondzwervende vrouw linkt aan het heden en in haar sporen diezelfde weg volgt, kan je je de gefictionaliseerde versie van het verhaal nog beter inbeelden en word je er helemaal door meegenomen en is het geheel enorm aangrijpend. De slachtpartij in de synagoge van Monieux en alles wat het koppel en later Hamoutal alleen nog zal meemaken, zijn zeer filmisch beschreven, en geven je het gevoel constant met hen/haar mee te reizen. Ook het landschap beschrijft hij op prachtige wijze, dat bovendien hier en daar nog eens naar Proust verwijst ook. (heb ik me toch laten vertellen)

Hertmans eindigt wel met twee hoofdstukken waarin hij het verhaal van Hamoutal op een wetenschappelijke manier tracht te verklaren en te linken aan documenten die in de archieven van de universiteit van Cambridge terecht zijn gekomen. Hierdoor tracht hij als het ware het boek te justifiëren als een reconstructie van een echt bestaande persoon. Ook schemeren er stukken door in het boek van hoe Hertmans zijn onderzoek naar de feiten rond dit verhaal heeft uitgevoerd, en krijgt het boek zo misschien wel wat te veel journalistieke waarde. Feit blijft dat dit boek een staaltje is van ware vertelkunst, beeldend taalgebruik en verschillende tijdloze universele thema’s die worden aangehaald. Het verhaal van Vigdis/Hamoutal is geweldig en meeslepend, een echte mustread!

*bekering = toetreding in de joodse betekenis van dit woord