Verscheurend, urgent en indrukwekkend verhaal over vluchtelingenproblematiek

Na zijn eerste publicatie in het Nederlands, het prachtige Anna in kaart gebracht, is er opnieuw een Nederlandse vertaling van een roman van de Tsjechische schrijver Marek Šindelka. Materiaalmoeheid is het verscheurende, urgente en indrukwekkende verhaal van twee broers die van een kapotgeschoten en gebombardeerd land naar en door Europa vluchten. Amir en zijn broertje geraken echter door omstandigheden van elkaar gescheiden en proberen elk op zich een stad in het noorden te bereiken waar ze elkaar beloofd hebben elkaar weer te zien.

In afwisselende verhalen volgen we hun tocht naar het noorden. Vele obstakels staan in hun weg, letterlijk hekken en muren, maar daarnaast herken je ook de angst voor en het geweld tegen vreemdelingen in de gebieden die ze doortrekken. Amir wordt samen met een Palestijnse vluchteling ineengeslagen door een stel neonazistische tieners die burgerwachtje spelen. Zijn broertje gaat op de vlucht als een bewoonster hem op straat betrapt en hij zo snel mogelijk tracht weg te vluchten van de bebouwde kom om de politie zoveel mogelijk te vermijden. Omdat je bijna fysiek het leeglopen van hun lichaam mee voélt van de jongens, trekt het boek je onomwonden mee in het verhaal van hun vlucht en levensomstandigheden. Hard en rauw komen hun beproevingen bij jou als lezer binnen. Nochtans is het boek ontdaan van veel emoties, en wordt er meer beschreven over wat de jongens lichamelijk meemaken. Van stap tot stap, van boom tot boom, van bos tot veld. Net daardoor is dit boek niet prekerig, maar is de pijn, het lijden, zo vanzelfsprekend. Een van de twee verhalen doet wel wat denken aan zo’n droom waarin je nooit je bestemming bereikt. Het landschap is soms zelfs wel heel desolaat en winters beschreven ook. Maar alles blijft even geloofwaardig en eerlijk overkomen.

Door dit boek beleef je de vluchtelingenproblematiek pas echt: het hypocriete wegkijken en de aandelen in de wapenverkoop van de rijke staten als de burgeroorlog uitbreekt die hen uit hun eigen land wegjaagt en die hen daarna weigert op te nemen in Fort Europa en steeds verder weg jagen. Aan het begin van het boek leidt Amir zelfs ‘ramptoeristen’ rond die oorlogsgebieden opzoeken waar de oorlog net is opgehouden en ze kunnen doen alsof zij de overlevende helden zijn…

Ook in Tsjechië is migratie een thema hoewel er nauwelijks migranten binnenkomen, volledig anders als in Duitsland, Nederland of België. De angst voor vreemdelingen en het ontlopen van eender welke verantwoordelijkheid maken er deel uit van de rechtse regeringsdoctrine van dit moment, waar Šindelka met zijn werk probeert tegen in te gaan. Zijn schrijfstijl is van een grote klasse, er straalt passie en kracht van uit, en dit wordt overgebracht op de lezer. Dat er nog meer boeken van hem snel in het Nederlands mogen verschijnen!