Meer dan 5,3 miljoen beoordelingen en recensies Organiseer de boeken die je wilt lezen of gelezen hebt Het laatste boekennieuws Word gratis lid
×
Hebban recensie

Kara Ben Nemsi had het niet beter gekund

Nico 08 januari 2021

Arnold Zweig is nog geen vergeten schrijver, maar hoog in de actuele bestsellerlijsten staat hij ook niet. Toch heeft hij prachtig doorwrochte boeken geschreven waarvan sommige – deze bijvoorbeeld – een diepgaande kijk geven op belangrijke keerpunten in de geschiedenis. Uitgeverij Cossee brengt daarom terecht het uit 1936 stammende De Vriendt keert terug opnieuw uit, vertaald door Lilian Caris en Jantsje Post.

Wat meteen opvalt is dat het boek prettig leest. Het is nauwelijks te merken dat de tekst meer dan 80 jaar oud is, zo vloeiend golven de zinnen over het papier. De plotopbouw is intelligent en brengt een meeslepend verhaal in prachtig fonkelende volzinnen. Daarnaast staat het bol van avontuur, wat bijna niet anders kan omdat het gaat over de zeer onstuimige geschiedenis van het ontstaan van Israël. Genoeg superlatieven – of misschien de allerbeste nog: de moord op De Vriendt is ruwweg gebaseerd op de moord op Jacob Israel de Haan. Zo bekeken is het een waar gebeurde geschiedenis, zij het geromantiseerd.

In het geval van De Vriendt schrijven we 1929. Het Midden-Oosten is explosief onrustig: de Engelse Lord Balfour heeft een verklaring uitgegeven dat de Joden Palestina tot thuisland van het Joodse volk mogen uitbouwen. Onze Nederlander De Vriendt heeft belang bij die deal en reist niet geheel toevallig door de streek.

Arabieren hebben er ook belang bij, maar tegengesteld aan dat van De Vriendt. Dat geeft frictie en meteen ook vaart aan het verhaal. Zo staat de lezer direct midden in het Midden Oosten. In een toegankelijke schrijfstijl beschrijft Zweig zeer levendig de stad, de hitte, het stof en de karakters waardoor het verhaal bij de lezer uitstekend binnenkomt. Daarnaast weeft hij erudiet de buitengewoon gewelddadige geschiedenis van het gebied door het verhaal. De lezer komt terecht in de wereld waar de held van Karl May, Kara Ben Nemsi, ook doorheen trok; een stoffige, hete omgeving vol mensen die elkaar om uiteenlopende redenen vurig haten dan wel bevechten:

'In 1902 had de Engelse regering de leider van de zionisten, Theodor Herzl, het Noord-Afrikaanse Oeganda aangeboden als kolonie voor de Joden. Herzl, die vanwege zijn gekwetste liefde voor Duitsland zo vlug mogelijk een oplossing voor het Joodse vraagstuk wilde realiseren, was geneigd geweest het aanbod te accepteren. Maar het project was stukgelopen op het verzet van de Russische Joden en hun liefde voor Zion. Zij wilden van niets anders weten dan Palestina, het land dat, zoals ze op grond van de gebeden van een oeroude traditie geloofden, God zelf speciaal voor de Joden had voorbestemd.'

Die oeroude traditie van het kiezen voor Palestina is interessant, omdat daardoor de keus voor de oprichtplaats van Israël al in steen gehouwen is, ook al ligt dat land midden tussen andersdenkenden. Gewelddadige andersdenkenden zelfs. Engeland, dat alles orkestreerde, zag die bui al eerder hangen en stelde voor om de nieuwe Joodse staat in Oeganda te vestigen. Dat land hadden ze toch over, en het lag handig ver bij het Midden Oosten vandaan. Maar daar wilden de orthodoxe Joden dus niets van weten.

In korte hoofdstukken verstrekt Zweig ons de uiterst levendige manier waarop het conflict uit de hand loopt. Ook De Vriendt heeft problemen: zijn voorkeur voor een relatie met een jongeman lekt uit en hij wordt gechanteerd. Daarnaast moet hij serieus vrezen voor zijn eigen leven. Anders dan bij Kara Ben Nemsi loopt dat niet goed af: hij wordt vermoord. Intussen neemt de spanning tussen de Joden en de oorspronkelijke bewoners toe, er breken gevechten uit en er zijn slachtingen in Hebron: de Joden nemen het heft in eigen handen.

Zweig geeft ons een realistische inkijk in de onverzoenlijkheid van volkeren die verschillende geloven aanhangen, en de treurige gevolgen daarvan. Dat doet hij in een lenige stijl die bijna muzikaal meeslepend is. Wie deze ook nog in onze tijd dooretterende geschiedenis wil lezen, doe dat vooral. Dit is vakkundig geschreven historie in romanvorm.

7

Reageer op deze recensie

Meer recensies van Nico