Lastig, maar intrigerend

Een op zijn minst opmerkelijk boek, door velen bejubeld maar door veel anderen verguisd. Het is in elk geval een boek voor doorzetters, met een aantal verhaallijnen naast elkaar en door elkaar heen waarbij je jezelf als lezer lange tijd afvraagt: 'waar gaat dit heen?'. Zelf had ik soms de neiging tot afhaken, maar door de intrigerende stijl van Knausgard hield ik vol. En gelukkig maar!

Een van de verhaallijnen gaat over de fictieve zestiende eeuwse geleerde Antinous Bellori, die in zijn jeugd Engelen heeft gezien en mede op grond van die ervaring een even ingewikkelde als ketterse als m.i. aanstekelijke theorie bedenkt over de wijze waarop Engelen al dan niet een schakel zijn tussen 'het menselijke' en 'het Goddelijke'. Die verhaallijn wordt afgewisseld met even originele als raadselachtige hervertellingen van het Kain en Abel- verhaal en het Zondvloed- verhaal, heel anders dan de ons bekende verhalen uit de bijbel, maar instens zo intrigerend. En dan zit er ook een verhaallijn in van een twintigste eeuwse Noor, die nergens meer in gelooft, ook niet in zichzelf, en die o.a. om die reden zich teruggetrokken heeft op een nagenoeg verlaten Noors eiland. Het is zeker niet zo dat al die verhaallijnen uiteindelijk een sluitend geheel vormen. Maar uiteindelijk draaien ze volgens mij allemaal om hetzelfde probleem, namelijk: verlies van geloof in God of in een andere hoogste waarheid, wat aan de ene kant een enorme bevrijding betekent en de weg vrijmaakt tot intense overgave aan het hier en nu in al zijn simpelheid, maar wat aan de andere kant ook een immense leegte betekent en een niet te verdragen zinloosheid. Het aardse bestaan is niets dan grillige veranderlijkheid zonder doel en richting, maar volgens gelovigen is dan tenminste God met zijn Engelen boven die grillige veranderlijkheid verheven. In De engelen vallen langzaam gaat echter precies dat geloof langzaam maar zeker teloor, en worden zelfs God en zijn engelen door wisselvalligheid en verval meegesleurd.

Tja, ik ben allesbehalve religieus. Toch vond ik de zoektocht van Bellori fascinerend, en de beide Bijbel-hervertellingen eveneens. De uiteindelijke ervaring van leegte en zinloosheid - en de teloorgang van God en zijn Engelen- vond ik erg overtuigend neergezet. En Knausgard schrijft sowieso heel meeslepend en origineel. Het schijn dat De Geus meer van die man gaat uitgeven: ik denk dat ik dat allemaal ga lezen!